Το σκάκι ήταν μέχρι το 1970 αποκλειστικά σοβιετικό προνόμιο, μιας και υπήρχε για δεκαετίες ολόκληρη σχολή που ξεχώριζε τους ταλαντούχους και τους έκανε παγκόσμιους πρωταθλητές

Ποιος ήταν όμως ο σκακιστής που νίκησε μόνος του τη ρώσικη αρκούδα;

Πρόκειται για τον θρυλικό Μπόμπι Φίσερ, που όσο μεγαλοφυής ήταν, άλλο τόσο παρανοϊκός και αυτοκαταστροφικός αποδείχτηκε.

Το ματς του αιώνα που έγινε και η πηγή έμπνευσης για την τρομερά επιτυχημένη σειρά του Νέτφλιξ Queen’s Gambit, όπου μια μικρή ορφανή σχεδόν αυτοδίδακτη, βρίσκει το νόημα της ζωής της στο σκάκι, όπου και μεγαλουργεί, χωρίς όμως να έχει καμία διάθεση να γίνει όργανο της αμερικανικής προπαγάνδας εν μέσω ψυχρού πολέμου.

Όπως ακριβώς και ο Φίσερ. Μοιάζουν απόλυτα και στον αυτοκαταστροφικό βίο που διάγουν: Ο Φίσερ αποσύρθηκε στα 29 χρόνια του όντας παγκόσμιος πρωταθλητής.

Έφυγε ανίκητος και παρέμεινε μύθος για πολλά χρόνια. Παρά τις πληθωρικές σαχλαμάρες που έκανε στη συνέχεια για τον σκακιστικό κόσμο θα παραμείνει βασιλιάς.

 

Μέχρι να αποσυρθεί, το επίπεδο στο οποίο έπαιξε σκάκι ο Φίσερ δεν είχε προηγούμενο. Ο μεγάλος Κασπάροφ θεωρεί πως ποτέ δεν υπήρξε τόσο μεγάλο χάσμα απέναντι σε ένα σκακιστή και τους αντιπάλους του. Ο Φίσερ ήταν πολύ πιο μπροστά από τους συγχρόνους του.

Γεννημένος στις 9 Μαρτίου του 1943, ήρθε από το πουθενά, αλλά η ανέλιξη του ήταν ταχύτατη. Στα 13 του δεν έβρισκε πια ανταγωνισμό ούτε μεταξύ 18χρονων. Στα 14 του έγινε  ο νεαρότερος πρωταθλητής στις ΗΠΑ

Ένα χρόνο αργότερα κατέρριψε και το ρεκόρ της πιο πρόωρης απόκτησης του τίτλου Grandmaster. Αναδείχτηκε ξανά πρωταθλητής της χώρας στα 15, στα 16, στα 17 και συνολικά άλλες εφτά φορές. Το 1964, στην ηλικία των 21, κατέκτησε τον εγχώριο τίτλο με 11 νίκες σε ισάριθμους αγώνες, ρεκόρ που ακόμη δεν έχει καταρριφθεί. Στο Γυμνάσιο του Μπρούκλιν, όπου φοίτησε, μια καθηγήτριά του τον υποβάλλει σε τεστ IQ και ο αστικός μύθος τον θέλει να σπάει όλα τα κοντέρ με σκορ 181 !!!

Το ματς του αιώνα στο Ρέικιαβικ

Όταν ο Αμερικανός γκραν μάστερ πήγε στο Ρεϊκιαβικ το 1972, για το «ματς του αιώνα», ήταν στο απόγειο του. Από την ηλικία των 23 ετών κι έπειτα (1966) δεν έχασε κανένα τουρνουά. Το 1971 δε, στους προκριματικούς του παγκοσμίου πρωταθλήματος, συνέβη το αδιανότηο. Στα προημιτελικά και ημιτελικά των προκριματικών πέρασε τους δύο αντιπάλους του με σκορ 12-0. Ο δεύτερος ήταν ο περίφημος Δανός γκραν μετρ Μπεντ Λάρσεν. Ο Μπόρις Σπάσκι, που περίμενε το νικητή για να υπερασπιστεί τον παγκόσμιο τίτλο του, είχε προβλέψει ότι «ο Λάρσεν είναι πιο ισχυρός πνευματικά».

Επόμενος αντίπαλος, στον τελικό των διεκδικητών, ήταν ο Σοβιετικός τέως παγκόσμιος πρωταθλητής, Τιγκράν Πετροσιάν.:”Το σερί 19 νικών του Φίσερ δεν με εντυπωσιάζει. Είναι σπουδαίος σκακιστής, αλλά όχι διάνοια”, δήλωσε παραμονές της έναρξης του αγώνα ο Πετροσιάν. Στις δύο πρώτες παρτίδες οι δύο διεκδικητές μοιράστηκαν τις νίκες, ενώ ακολούθησαν τρεις σερί ισοπαλίες. Από εκεί και πέρα όμως ο Φίσερ διέλυσε τον αντίπαλο του, με τέσσερις διαδοχικές νίκες, παίρνοντας την πρόκριση με σκορ 6,5-2,5.

Ο Φίσερ στο Ρεϊκιαβικ, δεν είχε προπονητικό τιμ, παρά μόνο τον προπονητή-αναλυτή του ενώ ο Σπάσκι είχε μαζί του μια ομάδα από γκραν μετρ για να προετοιμάζουν μαζί του τις παρτίδες και να τις αναλύουν όταν υπήρχαν διακοπές (άλλη μια προφανής ομοιότητα με τη Βασίλισσα του Γκάμπι).

Η μονοκρατορία των Σοβιετικών διαφημιζόταν από το καθεστώς ως απόδειξη διανοητικής υπεροχής. Ο τελικός του παγκοσμίου πρωταθλήματος στο αχανές και δίχως όρια εγκεφαλικό παιχνίδι, ανάμεσα σε έναν Σοβιετικό και σε έναν Αμερικανό, έγινε η αρένα για να λύσουν τις διαφορές τους.

Ο αγώνας αποτελείτο από 24 παρτίδες και διεξήχθη από τον Ιούλιο έως το Σεπτέμβριο του 1972. Νικητής θα αναδεικνυόταν αυτός που θα έφτανε πρώτος στους 12 βαθμούς (ένας πόντος η νίκη, μισός η ισοπαλία).

Πριν το μεγάλο τελικό, ο Φίσερ απείλησε να μην παραστεί, απαιτώντας να διπλασιαστεί το έπαθλο των 125.000 δολαρίων. Ένας Άγγλος επιχειρηματίας, ονόματι Τζιμ Σλέιτερ, έβαλε από την τσέπη του τα υπόλοιπα 125.000 δολάρια, μπροστά στον κίνδυνο του ναυαγίου.

Τις ενστάσεις του Φίσερ για κάποια άλλα οργανωτικά ζητήματα (που γινόντουσαν μπαμπούλες μέσα στο κεφάλι του( έκαμψε με ένα τηλεφώνημα ο υπουργός ΥΠΕΞ των ΗΠΑ, Χένρι Κίσινγκερ, που είχε διαβλέψει μια χρυσή ευκαιρία για προπαγάνδα, την εποχή που οι ΗΠΑ ψαχνόντουσαν να αποσυρθούν από τον πόλεμο του Βιετνάμ.

Η δημοσιότητα ήταν πρωτοφανής: πλήθος δημοσιογράφων και καμεραμέν ήταν στην αίθουσα του αγώνα.

Ο Μπόμπι στράβωσε και μετά την ήττα του στην πρώτη παρτίδα απαίτησε να συνεχιστεί ο αγώνας χωρίς κάμερες. Το αίτημα του δεν έγινε δεκτό και την ημέρα της δεύτερης παρτίδας δεν παρουσιάστηκε καν, δίνοντας άνευ αγώνα τη νίκη στον Σπάσκι!

Έπειτα από διαβουλεύσεις δύο ημερών ο Σπάσκι δέχτηκε να παιχτεί η τρίτη παρτίδα σε μια απομονωμένη αίθουσα, μακριά από κάμερες και θεατές. Οι αναλυτές πίστευαν ότι με το σκορ στο 2-0 και με τον Φίσερ να έχει μπλεχτεί στο κουβάρι του μυαλού του, οι Σοβιετικοί θα έκαναν περίπατο.

Αυτό που ακολούθησε όμως, δεν το έκανε ούτε ο Ρόκι Μπαλμπόα στη Μόσχα: Από τις επόμενες 19 παρτίδες, ο Φίσερ πήρε τις εφτά, μπερδεύοντας διαρκώς με διαφορετικά ανοίγματα τον Σπάσκι. Εχασε μόνο μία και έφερε ισοπαλία σε 12, επικρατώντας του αντιπάλου του με το συντριπτικό 12,5-8,5.

Η φυγή από την πραγματικότητα

Πίσω στις ΗΠΑ γίνεται δεκτός ως εθνικός ήρωας, δίνει συνεντεύξεις και γίνεται πρωτοσέλιδο. Άμεσα όμως όλο αυτό άρχισε να τον απωθεί. Αρνήθηκε όλες τις προτάσεις για διαφήμιση προϊόντων, αξίας εκατομμυρίων δολαρίων και απομακρύνθηκε  από η δημοσιότητα.

Το μυαλό του μπήκε σε δαιδαλώδη μονοπάτια. Το poster boy της ψυχροπολεμικής προπαγάνδας, άρχισε να κατηγορεί τις ΗΠΑ ότι τον χρησιμοποίησαν για πολιτικούς σκοπούς, αλλά και να εκφράζεται ως αντισημίτης, κατηγορώντας το εβραϊκό λόμπι για όλα τα δεινά του πλανήτη, παρά τις αδιαμφισβήτητες εβραϊκές ρίζες του (σίγουρα από τη μητέρα, πιθανόν και από πατέρα).

 

Οι ασχολούμενοι με το σκάκι στις ΗΠΑ όμως δε θα πάψουν να αναζητούν το νέο Μπόμπι Φίσερ (όπως εύγλωττα αυτό αναδύεται και από την ταινία του 1993 “SEARCHING FOR BOBBY FISCHER”, που στην Ελλάδα κυκλοφόρησε με τον αθώο τίτλο “αθώες κινήσεις”.

Η ιστορία του Μπόμπι Φίσερ, είναι μια ακόμη περίπτωση μιας ιδιοφυΐας που δεν μπορεί να διαχειριστεί την επιτυχία, τη δημοσιότητα και την προβολή και τα πέταξε όλα στα σκουπίδια.