Ο Κώστας Καρυωτάκης πέθανε χωρίς να γνωρίσει την δόξα άλλων μεγάλων Ελλήνων ποιητών, ωστόσο θεωρείται ως ο κυριότερος εκφραστής της σύγχρονης λυρικής ποίησης και τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από τριάντα γλώσσες. Ποιήματα και πεζογραφήματα του διδάσκονται σε σχολεία και πανεπιστήμια της Ελλάδας, αλλά και του εξωτερικού.

Γεννήθηκε στην Τρίπολη στις 30 Οκτωβρίου του 1896. Είχε καταγωγή από Πελοπόννησο και ήταν το δευτερότοκο παιδί του Γεωργίου Καρυωτάκη και της Αικατερίνης Σκάγιαννη. Λόγω του επαγγέλματος του πατέρα του – νομομηχανικός – αναγκαζόταν να αλλάζει συχνά τόπο διαμονής. Πέρασε τα εφηβικά του χρόνια στην Αθήνα και τα Χανιά, και απο νεαρή ηλικία δημοσίευε ποιήματα του σε παιδικά περιοδικά. Κατά την περίοδο 1914 – 1917 φοίτησε στην Νομική Σχολή Αθηνών και άρχισε να δημοσιεύει ποιήματα του σε λαϊκά περιοδικά και εφημερίδες, όπως η «Ακρόπολη».

Παρόλο που επιχείρησε να ασκήσει το επάγγελμα του δικηγόρου, η έλλειψη πελατείας τον ώθησε στην αναζήτηση θέσης δημοσίου υπαλλήλου.

Έτσι, τον Δεκέμβριο του 1921, γνώρισε την Μαρία Πολυδούρη στην Νομαρχία Αθηνών, όπου εργάζονταν και οι δύο ως δημόσιοι υπάλληλοι. Από την αρχή, η σχέση τους υπήρξε αντισυμβατική. Ο Καρυωτάκης υπήρξε μελαγχολικός και είχε πολλές ανασφάλειες από τα νεαρά του χρόνια. Αντίθετα, η Πολυδούρη χαρακτηριζόταν από τον μποέμικο τρόπο ζωής και τις φεμινιστικές ιδέες της. Δεν δίσταζε να κάνει παρέα με άντρες και να συμμετέχει σαν ίση στις συζητήσεις τους, πράγμα απαράδεκτο για τις γυναίκες της εποχής.

Οι δύο ποιητές του Μεσοπολέμου ερωτεύτηκαν έντονα, ωστόσο δεν ολοκλήρωσαν ποτέ την σχέση τους. Ο ποιητής θεωρούσε τον «προκλητικό» χαρακτήρα της αγαπημένης του ως στίγμα στα μάτια του κόσμου. Η Πολυδούρη δεν δίστασε να του κάνει πρόταση γάμου, κάτι που θεωρούνταν ανήκουστο και ανήθικο με τα δεδομένα της τότε εποχής. Έτσι, αν και την αγάπησε, όπως φάνηκε μέσα από τα ποιήματά του, αρνήθηκε τον έρωτα της. Αιτία τους χωρισμού τους στάθηκε η ασθένεια του Καρυωτάκη – όπως ο ίδιος παραδέχτηκε στην Πολυδούρη – καθώς πιθανολογείται ότι έπασχε από σύφιλλη. Αν και της πρότεινε να μείνουν φίλοι μετά τον χωρισμό τους, οι συναντήσεις του αραίωσαν, ώσπου η Πολυδούρη μετακόμισε στο Παρίσι. Εκεί συνέχισε τον «ιδιαίτερο» τρόπο ζωής της, μέχρι που διαγνώσθηκε με φυματίωση και επέστρεψε στην Αθήνα, στο σανατόριο «Σωτηρία»

Ο Καρυωτάκης έφτασε στην Πρέβεζα στις 18 Ιουνίου του 1928, μετά την μετάθεση του στην Νομαρχία Πρεβέζης, στο Γραφείο Εποικισμού και Αποκαταστάσεως Προσφύγων. Το σπίτι όπου νοίκιασε και διέμεινε τις τελευταίες μέρες, πριν από τον θάνατο του, βρίσκεται στην οδό Δαρδανελίων, στο λεγόμενο Σεϊτάν Παζάρ.

Λίγες ώρες πριν την αυτοκτονία του, πήγε στο τότε παραλιακό καφενείο «Ουράνιος Κήπος» και ζήτησε μία κόλλα χαρτί, όπου έγραψε τις τελευταίες του σημειώσεις, οι οποίες βρέθηκαν αργότερα στην τσέπη του.

Τελικά, στις 21 Ιουλίου 1928, το απόγευμα 4.30 μ.μ., και σε ηλικία μόλις 32 ετών, ο Κώστας Καρυωτάκης περπάτησε από το καφενείο μια απόσταση περίπου 400 μέτρων, ξάπλωσε κάτω από έναν ευκάλυπτο και αυτοκτόνησε με πιστόλι στην καρδιά. Η τότε χωροφυλακή τράβηξε φωτογραφία του πτώματος η οποία έχει δημοσιευθεί και τον δείχνει να φοράει κοστούμι, με ψαθάκι και με το χέρι με το πιστόλι στο στήθος.

Στη θέση αυτή υπάρχει εκεί αναμνηστική μαρμάρινη επιγραφή που τοποθέτησε η Περιηγητική Λέσχη Πρέβεζας το 1970. Η πινακίδα γράφει: «Εδώ, στις 21 Ιουλίου 1928, βρήκε τη γαλήνη με μια σφαίρα στην καρδιά ο ποιητής Κώστας Καρυωτάκης».

Τα πραγματικά αίτια του θανάτου του παραμένουν μυστήριο, ωστόσο η επικρατέστερη άποψη είναι ότι η σύφιλη τον ώθησε στην αυτοκτονία, αλλά το γεγονός ότι υπήρξε καταθλιπτικός το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του και αργότερα η μετάθεση του στην Πρέβεζα, επηρέασαν την ψυχική του κατάσταση.

Όταν η Πολυδούρη έμαθε το τραγικό γεγονός της αυτοκτονίας του, κλονίσθηκε και η ήδη άσχημη κατάσταση της υγείας της, επιδεινώθηκε. Στις 29 Απρίλιου του 1930, έφυγε και η ίδια από τη ζωή, με ενέσεις μορφίνης, που της προμήθευσε στο «Σωτηρία» ένας φίλος της.

Ο Κώστας Καρυωτάκης ήταν ένας από τους λίγους Έλληνες, που έχει συσχετιστεί με τους «Καταραμένους Ποιητές». Στο ποίημα του «Μπαλάντα στους άδοξους ποιητές των αιώνων» μιλάει για όσους δεν κέρδισαν την πολυπόθητη αναγνώριση και αυτοαποκαλείται άδοξος. Η ποίηση του είναι ρεαλιστική, «ωμή», και διακατέχεται από σαρκαστική ειρωνεία και μελαγχολικό λυρισμό, χαρακτηριστικά γνωρίσματα που συναντάμε στην ποίηση των “καταραμένων”

Ποιητές που δεν γνώρισαν την αίγλη και την δόξα, παραδόθηκαν στα δικά τους πάθη, την τρέλα, το αλκοόλ, τα ναρκωτικά και οδηγήθηκαν σε πρόωρο θάνατο. Δεν εντάχθηκαν σε καμία κατηγορία, όσον αφορά το περιεχόμενο της ποίησής τους και το ίδιο έκανε και ο γνωστός ποιητής. Μετέπειτα, κάποιοι το ονόμασαν «καρυωτακισμό». Την ποίηση, δηλαδή, την αμφισβήτησης, της σαρκαστικής διάθεσης, και όλων όσων εξέφρασε ο Καρυωτάκης.

Το έργο του αποτελείται από τρεις ποιητικές συλλογές, άλλα ποιήματα, πεζά αλλά και μεταφράσεις ξένων λογοτεχνών. Τα τρία τελευταία ποιήματά του γράφτηκαν από τον Απρίλιο έως τον Ιούνιο του 1928, κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Πρέβεζα. Η σπιτονοικοκυρά του Καρυωτάκη, Πηνελόπη Λυγκούρη, νεαρή κοπέλα το 1928, δήλωσε ότι «στο σπίτι ο Καρυωτάκης δεν είχε καθόλου βιβλία, παρά μόνο χειρόγραφα δικά του, τα οποία μετά το θάνατό του δεν ήξερε ότι ήταν ποιήματα και τα πέταξε».

Από το 2003 εκτίθενται στο Μουσείο Μπενάκη η αποχαιρετιστήρια επιστολή, οι σφαίρες, αλλά και το πιστόλι Pieper Bayard με το οποίο έδωσε τέλος στην ζωή του.