Κι ενώ στο Αιγαίο οι τουρκικές  παραβιάσεις και οι navtex συνεχίζονται αμείωτες και στο Κυπριακό η Άγκυρα “σκοτώνει” κάθε βιώσιμη λύση που δεν συνάδει με την τουρκική κηδεμονία, αναμένονται ραγδαίες  εξελίξεις στην Συρία.

Κι όμως οι εκεί εξελίξεις επιδρούν άμεσα στα ελληνικά ενδιαφέροντα και “αδειάζουν” πολλές “εκτιμήσεις” στις ελληνοαμερικανικές σχέσεις που ποτέ δεν ξεπέρασαν το επίπεδο της εικασίας.

Αρκετοί εγχώριοι αναλυτές αδυνατούν επίσης να κατανοήσουν την σκοπιμότητα της απόφασης Τράμπ  για αποχώρηση των μόλις 2000 αμερικανών στρατιωτών από την Συρία και ειδικά από την κρίσιμη περιοχή του Μανμπίζ, απέναντι από το οποίο βρίσκονται σε ετοιμότητα εισβολής τουρκικές ένοπλες δυνάμεις, ενώ φιλότουρκοι σύροι ισλαμιστές κατευθύνονται ήδη στην περιοχή-στόχο.

Μια «τουρκική ειρήνη» στην ανατολική (και υπό κουρδικό έλεγχο) Συρία βρίσκεται «εν τω γίγνεσθαι» με προφανή στόχο την δημιουργία μιας τουρκικής «ζώνης ασφάλειας» βάθους τουλάχιστον 50 χλμ υπό των έλεγχο πλέον των φιλότουρκων ισλαμιστών, αλλά όχι των συριακών δυνάμεων του Άσαντ.

Οι επικριτές της απόφασης Τραμπ και ειδικά μάλιστα του χρόνου λήψης μιας τέτοιας απόφασης την θεωρούν όχι μόνο εξαιρετικά λαϊκιστική, καθώς επενδύει στην ευρείας αποδοχής από την αμερικανική κοινή γνώμη για «επιστροφή των στρατιωτών» από τα πολεμικά μέτωπα της Συρίας, Ιράκ, Αφγανιστάν, κ.α., αλλά και αντίθετη από μια αμερικανική στρατηγική παράδοση της «επίδειξης σημαίας» όπου απαιτείται στρατιωτική πυγμή.

Είναι προφανές, όπως και σε μια σειρά άλλα μεγάλα ζητήματα της αμερικανικής πολιτικής ότι το διακύβευμα εστιάζεται στην εξέχουσα εσωτερική, πρωτίστως, πολιτική αντιπαράθεση στις ΗΠΑ μεταξύ του Τραμπ και της αντιπολίτευσης.

Γιατί τρία χρόνια τώρα που ο αμερικανός πρόεδρος «ξεδιπλώνει» ασυντόνιστα, πρόχειρα, αντιφατικά και αυτοσχεδιάζοντας την πολιτική του – μια πολιτική που συνιστά μια «στρατηγική κατεύθυνση» παρά ένα συγκροτημένο πολιτικό σχέδιο, με αποτέλεσμα να συγκρούεται μετωπικά τόσο στο εσωτερικό όσο και στον δυτικό κόσμο με ένα  «αντι-Τράμπ» μέτωπο.

Αυτό που κυριαρχεί κυρίως στην πρακτική του είναι η αποφασιστικότητα στην λήψη των αποφάσεων, όσο «απρόβλεπτο» και αν θεωρείται το περιεχόμενο τους. Είναι προφανές ότι ο Πρόεδρος Τραμπ «ξέρει τι κάνει» όσο και αν πολλές φορές φαίνεται ότι …«δεν ξέρει πώς να το κάνει».

Κι όμως στην Συρία αυτό που ενεργοποίησε η απόφαση Τραμπ για την απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων είναι μια δοκιμασία για τις ρωσο-τουρκικές σχέσεις, μια διαδικασία για την «ολική επαναφορά» της Τουρκίας στην αμερικανο-τουρκική «πεπατημένη» στην περιοχή. Το «δίλημμα» που θέτει ο Τραμπ στον … Πούτιν είναι αν η Μόσχα θα επιτρέψει στην Άγκυρα να ελέγξει αυτή (για λογαριασμό της Δύσης) την ανατολική Συρία και όχι ο Άσαντ, δηλαδή παραδοσιακά η Ρωσία.

Θα μπορούσαν οι αμερικανικές δυνάμεις με τους τοπικούς συμμάχους κούρδους να κρατήσουν  τον πολιτικό έλεγχο της ανατολικής Συρίας και την Άγκυρα μακριά από αυτήν, προσπαθώντας στην μετά-ISIS εποχή να επιτύχουν στις διεθνείς διαπραγματεύσεις την ειρήνευση του συριακού εμφύλιου και μια μεταβατική μεταπολίτευση.

Φαίνεται ότι το «πολιτικό περιβάλλον» του Τραμπ θεωρεί πως μετά την στρατιωτική επικράτηση του Άσαντ οι προϋποθέσεις είναι περιορισμένες για μια τέτοια εξέλιξη. Η αποστολή των αμερικανικών δυνάμεων στην ανατολική Συρία για την καταστολή του ISIS έχει αρχίσει να «μεταπίπτει» σε μια αποστολή παραμονής για την σταθεροποίηση της κατάστασης κυρίως προς την κατεύθυνση αποτροπής μιας τουρκικής αντι-κουρδικής επιχείρησης παρά ως διπλωματικό έρεισμα στις διεθνείς διαπραγματεύσεις για την Συρία με επίκεντρο μια αμερικανο-ρωσική διαδικασία εξεύρεσης πολιτικού διεξόδου.

Για τον Τραμπ η παρούσα κατάσταση στασιμότητας δημιουργεί έναν πολιτικό εγκλωβισμό  που δεν είναι επιθυμητός. Η απόφαση-ρίσκο έχει ως στόχο  η απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων να λειτουργήσει ως καταλύτης εξελίξεων.

Σ’ αυτήν την προοπτική, το διακύβευμα δεν είναι η κουρδική ασφάλεια αλλά η σταθερότητα των ρωσο-τουρκικών σχέσεων.

Οι αμερικανο-τουρκικές σχέσεις έφτασαν προ πολλού στην κορύφωση μιας απόκλισης επιδιώξεων με βασικό πεδίο την Συρία αλλά στην πραγματικότητα στο πεδίο της εξελισσόμενης νεο-οθωμανικής-ισλαμικής επιδίωξης της Άγκυρας να καταστεί «περιφερειακή δύναμη» στην αραβική Μέση Ανατολή και αντίπαλο δέος του Ισραήλ, το οποίο – από κοινού με την Αίγυπτο λόγω των ισλαμιστών “Αδελφών Μουσουλμάνων” – δεν επιθυμεί την στρατηγική ποδηγέτηση του αραβικού χώρου από τον ισλαμιστή Ερντογάν.

Ωστόσο, καμιά τοπική δύναμη δεν μπορεί να καταστεί «περιφερειακή δύναμη» πουθενά στον κόσμο χωρίς την ανοχή ή την στήριξης της Μ. Δύναμης που έχει στρατηγικά συμφέροντα στην περιοχή. Το ζήτημα της ασφάλειας του Ισραήλ είναι η κατεξοχήν περίπτωση αυτής της ικανής και αναγκαίας διεθνοπολιτικής συνθήκης και η αμερικανική πολιτική παραμένει σταθερά προσηλωμένη στο ζήτημα αυτό.

Για τον Τραμπ, η προοπτική μιας Τουρκίας ως «περιφερειακή δύναμη» φαίνεται απομακρυσμένη, ενώ στο πεδίο της Συρίας η ρωσο-τουρκική σχέση αναδεικνύεται μη-ανεκτή και τροφοδοτείται από τις αμερικανο-τουρκικές αντιθέσεις στο συριακό κουρδικό ζήτημα.

Η φύλαξη των συρο-τουρκικών συνόρων από αμερικανικές δυνάμεις δημιούργησε στον Ταγίπ ένα ανυπέρβλητο εμπόδιο και ένα ανυπόφορο δίλημμα πολιτικής. Ήλθε σε άμεσο κίνδυνο να έλθει σε απευθείας σύγκρουση με τις αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις, αλλά και ένα πλήγμα της μεγαλο-τουρκικής εικόνας του Ερντογάν στο εσωτερικό.  Η συνεχιζόμενη ένταση στις αμερικανο-τουρκικές σχέσεις γύρω από το Μανμπίζ ενίσχυε την ρωσο-τουρκική σχέση, ενώ η απόφαση απόσυρσης των αμερικανών δημιουργούσε ένα ρίσκο και ταυτόχρονα μια υποσχόμενη κινητικότητα υπέρ των αμερικανικών επιδιώξεων. Οι σκληρές διαπραγματεύσεις Τράμπ-Ερντογάν καλά κρατούν, όμως το ρίσκο το έχουν οι ΗΠΑ παρά η Τουρκία και ο χρόνος τρέχει αμείλικτα και για τους δύο…

Ωστόσο, πολλά ανοικτά ζητήματα αναμένεται να κριθούν τις επόμενες μέρες. Το κυριότερο ίσως είναι ότι η αμερικανική εξαγγελία συντονισμένων βημάτων ΗΠΑ-Τουρκίας για την ασφάλεια της περιοχής στο διάστημα της σταδιακής αποχώρησης των αμερικανικών δυνάμεων δεν μπορεί να τηρηθεί.

Ούτε είναι βέβαιο ότι οι ΗΠΑ θα τηρήσουν την δέσμευση ότι αντιτάσσονται στους φιλότουρκους σύρους ισλαμιστές που σπεύδουν κατά του  Μανμπίζ. Αλλά ούτε και η Άγκυρα επιθυμεί να δώσει χρόνο στις δυνάμεις Άσαντ και στους κούρδους να αναπτυχθούν στρατιωτικά στις αμυντικές θέσεις τους έναντι της εξαγγελθείσας τουρκικής εισβολής στα πρότυπα της γνωστής ρωσικής πρότασης για την ασφάλεια του Αφρίν, που τότε – χάριν της αμερικανο-κουρδικής σχέσης – απέρριψαν οι Κούρδοι  με τραγικό αποτέλεσμα την απώλεια του Αρφίν.

Σήμερα είναι οι Κούρδοι που επισπεύδουν να ζητήσουν την στήριξη του συριακού στρατού, πρακτικά της Ρωσίας. Και σήμερα, πολύ περισσότερο από άλλοτε, ο Πούτιν καλείται να θέσει ή όχι τις «κόκκινες γραμμές» στον επιτήδειο Ταγίπ αναφορικά με την ακεραιότητα της Συρίας.

Γιατί σε τελική ανάλυση, θα ήθελε η Ρωσία να δει στα ανατολικά μια επανάληψη ενός εκτεταμένου φιλοτουρκικού θύλακα τύπου Ιλμπίπ στην ανατολική Συρία, όπου αυτήν την φορά θα αναγκαστεί να διεξαγάγει έναν proxy-war με την ίδια της Τουρκία, που θα έχει πλέον στο πλευρό της την Δύση (και το Ισραήλ για άλλους ιρανικούς λόγους);

Γιατί αν το ρίσκο που πήρε ο Τραμπ είναι μια τέτοια τροπή των εξελίξεων, οι εκτιμήσεις του θα δικαιωθούν.

Μέχρι τότε όμως, η Μόσχα θα πρέπει είτε να προλάβει να αναπτύξει τις συριακές αμυντικές θέσεις στην ανατολική Συρία (και αυτό θα πρέπει να το «επιτρέψουν» οι αμερικανικές δυνάμεις που σταθμεύουν στην περιοχή και που στο κοντινό παρελθόν εμπόδισαν με μάχη μια τέτοια προώθηση) είτε διπλωματικά να επιβάλει στην Άγκυρα αυτοσυγκράτηση, αλλά σε «ποια ακριβώς Άγκυρα»;

Αυτήν που ήδη βρίσκεται καθοδόν προς την Ουάσιγκτον;

Η πολύπειρη ρωσική διπλωματία μπορεί έμμεσα ή άμεσα να «επιτρέψει» την τουρκική κατάληψη του Μανμπίζ, το οποίο άλλωστε ίσως να μην είναι εφικτό να προστατέψει, και να αποδώσει την απώλεια του σε αμερικανική μειοδοσία έναντι των κούρδων, αλλά στο τέλος αυτό που θα απομένει είναι μια εκτεταμένη «τουρκική ζώνη» μέσα στην επικράτεια της Συρίας, μια διαρκής συρο-τουρκική (και άρα ρωσο-τουρκική) αντιπαλότητα και μια πλήρη αντιστροφή των υπαρχουσών συσχετισμών, ρόλων και τοπικών συνθηκών.

Μπορεί οι εκτιμήσεις «επί χάρτου» να δείχνουν διαφορετικές τάσεις αλλά στην πραγματικότητα η αστάθεια και το απρόβλεπτο στην πολύπαθη περιοχή είναι το καίριο χαρακτηριστικό της  απόφασης Τράμπ για την απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων.