Τον τελευταίο χρόνο η Ελλάδα έχει θέσει φιλόδοξους στόχους για την ενεργειακή μετάβαση προς ένα καθαρότερο μέλλον, μειώνοντας την παραγωγή ενέργειας από λιγνίτη – ένα από τα πιο ρυπογόνα καύσιμα όσον αφορά τα αέρια του θερμοκηπίου (Βέβαια αξίζει να σημειωθεί ότι οι έρευνες για υδρογονάνθρακες ακόμα συνεχίζονται, κάτι το οποίο δε συνάδει απόλυτα με την προοπτική της πράσινης μετάβασης.). Στο σχέδιο αυτό προτάθηκε ορθά η επέκταση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και η Ενεργειακή Εξοικονόμηση, ενώ αντίστοιχα τέθηκε το Φυσικό Αέριο σαν βασικό καύσιμο το οποίο θα αποτελεί ένα καύσιμο μετάβασης (υπόψιν ότι το Φυσικό Αέριο είναι ένα αρκετά ρυπογόνο καύσιμο). Η ιστορία από άλλες χώρες βέβαια δείχνει ότι οι επενδύσεις υποδομών σε φυσικό αέριο δεν μπορεί να είναι «μετάβασης» καθώς δεσμεύουν για πολλά χρόνια κάθε χώρα (πάνω από 20-30) έως ότου γίνει η μετάβαση σε νέο καθαρότερο καύσιμο.

Αξίζει να σημειωθεί το παράδειγμα της Ολλανδίας που ήταν εξαρτημένη από Φυσικό Αέριο για δεκαετίες και πριν από δύο χρόνια αποφασίστηκε η αλλαγή καυσίμου σε πλήρη εξηλεκτρισμό και βιοέριο/πράσινο αέριο σε τοπικό επίπεδο και μικροδίκτυα. Το κόστος αυτό μετάβασης στους δήμους της Ολλανδίας είναι πολύ υψηλό και αντίστοιχα και για την Ελλάδα μετά από 20 χρόνια (την περίοδο μετάβασης) θα μπορούσε να αποβεί σε ίδια περίπου επίπεδα με το κόστος κατασκευής των δικτύων. Τα πιο σοβαρά θέματα όμως που ανακύπτουν είναι τα εξής

Α) Το αέριο στην Ελλάδα έρχεται από διάφορες πηγές (π.χ Ρωσία, Αζερμπαϊτζάν, περίπου με 57.7 TWh εκ των οποίων 45.5% είναι με τη μορφή φυσικού αερίου από αγωγό και το υπόλοιπο είναι υγροποιημένο φυσικό αέριο). Το φυσικό αέριο εισάγεται από τους αγωγούς υψηλής πίεσης από τα Ελληνοβουλγαρικά και Ελληνοτουρκικά σύνορα. Το πρώτο ζήτημα είναι πως το Αζερμπαϊτζάν υποστηρίζει πια ανοικτά την Τουρκία και κάθε άλλο παρά φίλα προσκείμενο είναι απέναντι στην Ελλάδα (αξίζει να αξιολογηθεί η αντιμετώπιση του νέου Έλληνα πρέσβη πρόσφατα εκεί). Είναι άραγε γεωπολιτικά ασφαλές να γίνει τέτοια εξάρτηση από μια χώρα μη φιλικά προσκείμενη στο μέλλον; (ας θυμηθούμε και τα αντίστοιχα Ρωσίας – Ουκρανίας παλαιότερα)

Β) Τα δίκτυα φυσικού αερίου μέχρι τώρα ΔΕ θα λαμβάνουν χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Με την μεταστροφή της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων σε τράπεζα πράσινης ανάπτυξης, έχει τεθεί ρητά ότι κάθε χρηματοδότηση υποδομών καυσίμων με υψηλές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου δεν είναι δυνατή. Αντίστοιχα είναι και τα νέα από τα άλλα Ευρωπαϊκά ταμεία. Το αποτέλεσμα είναι ότι θα χρησιμοποιηθούν πόροι ΕΣΠΑ για αυτά τα έργα (αντί να πάνε σε αναπτυξιακούς σκοπούς).

Τι κάνουμε όμως; Μήπως είναι λάθος ο δρόμος να αντικαταστήσουμε ένα «βρώμικο» καύσιμο ΜΟΝΟ με ένα άλλο λιγότερο «ΒΡΩΜΙΚΟ» καύσιμο, το οποίο προέρχεται από μια Τρίτη χώρα; Μήπως θα πρέπει σοβαρά να επενδύσουμε με προγράμματα εθνικά για έργα ΑΠΕ ήπιας όχλησης και μαζικής ενεργειακής εξοικονόμησης που να είναι πια το νέο μας εθνικό καύσιμο;

Εξάλλου, δεδομένης της οικονομικής κατάστασης, για κάθε ένα εκατομμύριο € που επενδύεται σε ενεργειακές ανακαινίσεις κτιρίων, περίπου 18 θέσεις εργασίες δημιουργούνται στην Ευρώπη, οι οποίες είναι μακροχρόνιες και σε τοπικό επίπεδο ενώ αντίστοιχα τα ίδια ποσά για ορυκτά καύσιμα είναι 5 θέσεις εργασίας.

Άλλη μελέτη δείχνει πως για κάθε δαπάνη 10 εκατομμυρίων δολαρίων, δημιουργούνται άμεσα και έμμεσα 75 θέσεις εργασίας σε ΑΠΕ, 77 θέσεις εργασίας σε ενεργειακή αποδοτικότητα (λαμβάνοντας υπόψιν κτίρια, μεταφορές, έξυπνα δίκτυα κλπ) και μόλις 27 θέσεις εργασίας σε ορυκτά καύσιμα (πετρέλαιο, λιγνίτης και φυσικό αέριο). Μήπως το επιχείρημα ότι το φυσικό αέριο (αν γίνει βασικό καύσιμο) θα φέρει εργασία και ανάπτυξη τελικά δεν είναι απόλυτα ακριβές;

Οι επιλογές για το μέλλον και την πραγματική ενεργειακή μετάβαση είναι ανοικτές και είναι καθαρά στα χέρια της εκάστοτε χώρας η επιλογή.

Βλάσης Οικονόμου, Institute for European Energy and Climate Policy (www.ieecp.org)