NΗΣΙΔΑ ΓΑΜΜΑ – Περιστατικό του 1952

Ο ποταμός Έβρος αποτελεί φυσικό σύνορο μεταξύ Ελλάδος – Βουλγαρίας kαι Ελλάδος – Τουρκίας. Στο πρώτο τμήμα υπάρχουν αρκετές νησίδες που ονομάστηκαν Α, Β, Γ, από το αλφάβητο. Σύμφωνα με μελέτη του νησιολόγου Γ. Γιαγκάκη, η έκταση της νησίδας Α το 1948 ήταν 700 με 800 στρέμματα, ενώ της Γ ήταν 45 ως 60 στρέμματα.

Η τελευταία έχει στρατηγική αξία γιατί βρίσκεται κοντά σε κατοικημένη περιοχή και αυτός που την κατέχει μπορεί να προκαλέσει πλημμύρες και αχρήστευση της σιδηροδρομικής γραμμής.

Στις 28 Ιουλίου 1952 ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός εξωτερικών Σοφοκλής Βενιζέλος και ο υπουργός άμυνας Γ. Μαύρος, ανήγγειλαν σοβαρό επεισόδιο στη νησίδα ΓΑΜΜΑ.

Σ’αυτό σκοτώθηκαν ο ανθυπασπιστής της Χωροφυλακής Νικόλαος Ψαράκης 46 ετών, δύο οπλίτες ΔΕΑ οι Σακαλίδης Γεώργιος του Αντωνίου ετών 25, Σιναπίδης Αθανάσιος του Kωνσταντίνου ετών 27 και ένας βοσκός (βουκόλος αναφέρεται στο ληξιαρχείο) ο Πορτοκαλίδης Νικόλαος του Kωνσταντίνου μόλις 19 ετών.

O κ. Γιαγκάκης αναφέρει πως τραυματίστηκαν ένας χωροφύλακας και τρεις οπλίτες ΔΕΑ, σύμφωνα με την εφημερίδα Kαθημερινή, της εποχής. Η Ελλάδα από το Φεβρουάριο του 1952 ήταν μέλος του ΝΑΤΟ και από τις 20-5-1952 είχαν εμφανιστεί Βούλγαροι στη νησίδα και είχε επιδοθεί επιστολή διαμαρτυρίας. Οι παραπάνω Έλληνες φονεύθηκαν όταν η περίπολός τους έπεσε σε ενέδρα.

Η κυβέρνηση έδωσε προθεσμία μέχρι ώρα 8.30 π.μ. της 6ης Αυγούστου για εκκένωση της νησίδας και κινητοποίησε στρατιωτικές μονάδες. Τελικά οι Βούλγαροι την εγκατέλειψαν στις 7 Αυγούστου, αφού δέχθηκαν πυκνό πυρ από τη μεριά των Δικαίων, το πρωί της ίδιας ημέρας. Οι εχθροπραξίες συνεχίστηκαν, επειδή παρατηρήθηκαν εχθρικές κινήσεις μέχρι την 10η Αυγούστου, με αποτέλεσμα να καίγεται η νησίδα επί διήμερον, όπως αναφέρει ο απεσταλμένος της Kαθημερινής Δ. Παπαγιαννόπουλος. Το επεισόδιο κλιμακώθηκε μέχρι τις 20 Αυγούστου.

Η περιοχή τότε ανήκε στο Γ Σώμα Στρατού και διοικητής ήταν ο αντιστράτηγος Στυλιανός Μανιδάκης με αρχηγό ΓΕΣ τον Θρασύβουλο Τσακαλώτο. Το επεισόδιο ήταν από τα σοβαρότερα. Ο Έλληνας αντιπρόσωπος στα Ηνωμένα Έθνη υπέβαλλε τρεις διαμαρτυρίες αλλά και η Βουλγαρία επίσης, μετά το σφυροκόπημα. Οι ύποπτες κινήσεις συνεχίστηκαν και μετά την αποχώρηση του βουλγαρικού τμήματος, όμως τα πράγματα ηρέμησαν.

Το 1953, το καλοκαίρι συνήλθε μικτή ελληνοβουλγαρική επιτροπή για τη διευθέτηση των διαφορών. Επεισόδιο είχε συμβεί και στη νησίδα Α, την 4-4-1948 με δύο νεκρούς Βούλγαρους στρατιώτες. Kαι οι τρεις νησίδες δεν υπήρχαν το 1921, όταν οριοθετήθηκαν τα σύνορα των δύο κρατών. Εμφανίστηκαν μετά το 1932 και η Ελλάδα από το 1939 είχε ζητήσει την ανάγκη καθορισμού σταθερών σημείων για τον ορισμό των συνόρων, πράγμα που δεν έγινε, με συνέπεια τα θλιβερά γεγονότα του 1948 και του 1952.

Σήμερα, 50 και πλέον χρόνια μετά, το σκηνικό έχει αλλάξει. Η Βουλγαρία πρόκειται να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η λήθη έχει σκεπάσει τη νησίδα και τους πεσόντες σ’ αυτήν. Πάντως αποτελεί μία εξαιρετική περίπτωση πολιτικής, διπλωματικής και στρατιωτικής ιστορίας των ποτάμιων νησίδων μας. Για την ιστορία και μόνο αναφέρεται πως η έκταση των Ιμίων είναι 25 στρέμματα, ενώ το Μπούρτζι του Ναυπλίου και το Ποντικονήσι της Kέρκυρας είναι από 5 στρέμματα.

Η αξιοποίηση και η προβολή της νησίδας ΓΑΜΜΑ είναι ένα θέμα με προοπτική.

(Πηγή: Γ. Γιαγκάκης, Αέροπος τχ. 47/2003, ΥΠΕΞ Φακ. 2, υποφ. 1-1952, Επαρχείου, Θ.Κυρκούδη “ΤΡΙΓΩΝΟ, Η Μεσοποταμία του Έβρου)