Του John Ηelmer

Μεταξύ 11:30 και ώρα Μόσχας την Πέμπτη και 14:00, ο Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν πέρασε δυόμισι ώρες μιλώντας με τον Πρόεδρο της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, με παρόντες διερμηνείς αλλά κανέναν άλλο, συμπεριλαμβανομένων των διαλείμματων για μεσημεριανό και τουαλέτα. Οι δύο πρόεδροι έπειτα πέρασαν τρεις ώρες και είκοσι λεπτά σε συνομιλίες με αντιπροσωπείες των αξιωματούχων τους πριν εμφανιστούν στις 17:22 για άλλα δεκαέξι λεπτά μπροστά στον τύπο. Το τουρκικό ρολόι για τις διαπραγματεύσεις ανερχόταν σε 5 ώρες και 40 λεπτά. το ρολόι του Κρεμλίνου, έξι ώρες.

Το αποτέλεσμα ήταν ένα έγγραφο με τίτλο “Πρόσθετο Πρωτόκολλο για το Μνημόνιο Σταθεροποίησης της Κατάστασης στην Περιοχή Αποκλιμάκωσης Idlib”. Αυτό περιλαμβάνει μια συμφωνία τριών παραγράφων, που ανέρχονται σε δέκα γραμμές, και ένα προοίμιο τεσσάρων παραγράφων που επαναλαμβάνουν τι λένε οι επαγγελματίες ως «boilerplate», δηλαδή τα σημεία με τα οποία συμφωνούν όλοι κατ ‘αρχήν και κανένας στην πράξη.

Η διαφορά μεταξύ της διάρκειας του χρόνου και της προσπάθειας που δαπανήθηκε και του αποτελέσματος δεν είναι μεταξύ του βουνού και του λοφίσκου. Είναι το αποτέλεσμα της ρωσικής πλευράς που εφαρμόζει την σύνοψη κατευθύνσεων, που υπαγορεύθηκαν στον Πούτιν από τον υπουργό Άμυνας Σεργκέι Σογιγκού, τον υπουργό Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ και το Γενικό Επιτελείο υπό την ηγεσία του στρατηγού Valery Gersasimov και επιβεβαιώθηκε την προηγούμενη ημέρα από το ρωσικό Συμβούλιο Ασφαλείας.

Η σύνοψη διαπνέεται από  το αξίωμα που διείπε τους ρωσο-τουρκικούς πολέμους του 1768-1792. Η αρχή είναι ότι κανείς δεν μπορεί να βασιστεί σε τίποτα με το οποίο οι Τούρκοι λένε ότι συμφωνούν ή υπογράφουν. Όπως επίσης ότι όσα οι Τούρκοι δεν μπορούν να επιτύχουν με στρατιωτικά μέσα, θα δοκιμάσουν να επιτύχουν ξανά και ξανά, μέχρι ότου ηττηθούν με την δύναμη των όπλων και την άμυνα των περιοχών από υπέρτερες των Τούρκων δυνάμεις. Το συμπέρασμα που προκύπτει από μια τέτοια αντίληψη είναι ότι η νέα συμφωνία μεταξύ Πούτιν και Ερντογάν δεν μπορεί να διαρκέσει πολύ. Επειδή και οι δύο πλευρές το γνωρίζουν αυτό, τα κεφάλια τους ήταν σκυφτά, οι ματιές τους απέφευγαν η μια την άλλη για περισσότερο από ό, τι έχει καταγραφεί ποτέ στις συναντήσεις κορυφής τους.

Ο Ερντογάν ξεκίνησε τις διαπραγματεύσεις ανακοινώνοντας ότι δεν ήθελε να βρεθεί εκεί, αλλά συμφώνησε για διευκόλυνση του Πούτιν. «Όπως γνωρίζετε», είπε στον Πούτιν, «θα πραγματοποιούσαμε αυτή τη συνάντηση στην Τουρκία, αλλά λόγω της συνεχιζόμενης εργασίας σας για συνταγματικές τροποποιήσεις, αποφασίσαμε να δεχτούμε την πρόσκλησή σας και να έρθουμε εδώ». Ήταν δύσκολο για τον κάθε άνθρωπο να κοιτάζει ο ένας τον άλλον στα μάτια λέγοντας ένα τέτοιο ψέμα, όπως φαίνεται στην φωτογραφία.

Ένας Σύρος σχολιαστής δεν αγνόησε τη σημασία της αίθουσα της συνάντησης, δημοσιεύοντας φωτογραφία της τουρκικής αντιπροσωπείας – συμπεριλαμβανομένου του υπουργού Άμυνας Χαλούσι Ακάρr, του επικεφαλής της υπηρεσίας πληροφοριών MIT Χακάν Φινταν, του υπουργού Εξωτερικών Μελβούτ Τσαβούσογλου- που στέκεται κάτω από ένα άγαλμα της Μ. Αικατερίνης, το οποίο υπογράμμισε με κόκκινο κύκλο για έμφαση.

Το Κρεμλίνο υπήρξε μέχρι στιγμής πρότυπο δημόσιας επιφύλαξης. Η μία σημαντική φωτογραφία που δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα του Κρεμλίνου της αρχικής συνάντησης πριν ξεκινήσουν οι συνομιλίες ήταν η χειραψία του υπουργού Άμυνας Σογιγκού με τον Ακάρ και τον Ερντογάν. Το άγαλμα κάτω από το οποίο στέκονταν ήταν του Τσάρου Πέτρου Α με στρατιωτική στολή.

Την προηγούμενη μέρα, ο εκπρόσωπος του Σεργκέι Σογιγκού στο Υπουργείο Άμυνας, ο στρατηγός κ. Ιγκόρ Κονασένκοφ, είχε καθορίσει ένα πλαίσιο για τους προσερχόμενους Τούρκους.

“Κανένας στη Δύση δεν εστιάζει στις ενέργειες της τουρκικής πλευράς”, δήλωσε ο Κονασένκοφ σε μια προετοιμασμένη δήλωση, “η οποία, κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου, έχει αναπτύξει μια δύναμη κρούσης στο μέγεθος ενός μηχανοκίνητου συντάγματος στο Ιντλιμπ της Συρίας προκειμένου να «επιβληθεί συμφωνία  με κάθε κόστος». Το μέγεθος ενός μηχανοκίνητου συντάγματος συνήθως ανέρχεται τουλάχιστον σε 10.000 στρατιώτες. Οι ρωσικές εκτιμήσεις μέχρι σήμερα για την ανάπτυξη του τουρκικού στρατού στη ζώνη Ιντλιμπ δεν έχουν υπολογίσει περισσότερα από πέντε τάγματα περίπου 5.000 ανδρών.

Αυτοί οι αριθμοί ήταν σημαντικοί στις συνομιλίες μεταξύ του Πούτιν και του Ερντογάν, επειδή οι Τούρκοι θέλουν να προσθέσουν περισσότερα. Μέσω του Κονασένκοφ οι Ρώσοι είπαν ότι υπήρχαν ήδη πάρα πολλοί. Δεν έγινε γνωστό τι απάντησε ο Πούτιν στον Ερντογάν στη συνάντηση πρόσωπο-με-πρόσωπο. Οι όροι συμφωνίας που ανακοινώθηκαν μετά τη συνάντηση των αντιπροσωπειών αναφέρουν μια κατάπαυση του πυρός κατά μήκος της γραμμής επαφής μεταξύ τουρκικών και συριακών δυνάμεων, όπως ήταν μέχρι το πρωί, μαζί με έναν “διάδρομο ασφαλείας” 6 χλμ. προς βόρεια και νότια πλευρά του Μ4 αυτοκινητόδρομου της Συρίας, με κοινή περιπολία σ’ αυτόν και των διασυνδέσεων του από τουρκικές και ρωσικές μονάδες, αρχίζοντας σε δέκα ημέρες.

Δύο φράσεις στο προοίμιο που συμφώνησαν οι πρόεδροι καθιστούν απίθανο νέα τουρκικό οπλισμό και τα πρόσθετα στρατεύματα στην περιοχή Ιντλιμπ. Η πρώτη φράση είναι ότι οι Τούρκοι αποδέχονται «την ισχυρή δέσμευσή τους στην κυριαρχία, την ανεξαρτησία, την ενότητα και την εδαφική ακεραιότητα της Αραβικής Δημοκρατίας της Συρίας». Η δεύτερη φράση λέει ότι «δεν μπορεί να υπάρξει στρατιωτική λύση στη συριακή διαμάχη». Οι δυτικοί αναλυτές κρίνουν ότι αυτά τα σημεία σηματοδοτούν ότι “αυτή τη στιγμή επίσης τερματίζει την τουρκική απειλή να επιτεθεί στον συριακό στρατό και να ανακαταλάβει όλες τις περιοχές που είχε απελευθερώσει τους τελευταίους μήνες. Ο Ερντογάν, ο οποίος είχε προβάλει πολλές απαιτήσεις, δεν είδε καμία από αυτές να εκπληρώνεται“.

Οι Ρώσοι αναλυτές είναι πιο επιφυλακτικοί: “Ο Ερντογάν υποχρεώθηκε να κάνει ουσιαστικές παραχωρήσεις για να ξεφύγει από την κατάσταση“, σχολίασε ο Μπόρις Ρόσιν. “Το νέο status quo καθορίζεται από την κατάσταση του υπάρχοντος μετώπου αντιπαράθεσης. Η γραμμή του Σότσι έχει αποκατασταθεί. Ο αυτοκινητόδρομος Μ5, αν και δεν αναφέρεται ρητά, παραμένει στον έλεγχο του Άσσαντ και η Τουρκία είναι υποχρεωμένη να αποδεχθεί αυτό. Η Τουρκία αναλαμβάνει να αφήσει ανοικτή τη διαδρομή Μ4 μέχρι τις 15 Μαρτίου. Αυτή είναι μία από τις προϋποθέσεις της συμφωνίας του Σότσι, την οποία η Τουρκία δεν είχε εκπληρώσει. Τώρα έχει ρητή προθεσμία. Επιπλέον, θα πρέπει να παρέχει μια ζώνη ασφαλείας βόρεια και νότια της διαδρομής εύρους 6 χιλιομέτρων. ”

“Από την άλλη πλευρά, ο Ερντογάν δεν έχει αναλάβει συγκεκριμένες δεσμεύσεις για τον διαχωρισμό των« μετριοπαθών» και των «αδιάλλακτων» μαχητών, πράγμα που σημαίνει ότι η παρουσία τζιχαντιστών συμμοριών στο Ιντλιμπ διατηρεί υψηλό δυναμικό κλιμάκωσης, τόσο με γνώση της Τουρκίας όσο και ανάλογα με τις ατομικές διαθέσεις του κάθε πολέμαρχου στο πεδίο αντιπαράθεσης”.

Αν ο Ερντογάν έλαβε την άδεια του Πούτιν να στείλει περισσότερους άντρες, τανκς και πυροβολικό να συμπηρώσει τους διαδρόμους και να ενισχύσει την τουρκική πλευρά της γραμμής επαφής, η συμφωνία εκεχειρίας δεν το λέει. Όπως φάνηκε, ο Κονασένκοφ για τον Σογιγκού και το υπουργείο Άμυνας, δεν συμφωνούν. Μέχρι στιγμής, ο Λαβρόφ και το Υπουργείο Εξωτερικών παρέμειναν σιωπηλοί στις συνομιλίες. Η ιστοσελίδα του Υπουργείου Εξωτερικών αναφέρει ότι ο Λαβρόφ είχε μια κουραστική μέρα την Πέμπτη, συμπεριλαμβανομένης συνάντησης με τον … Πρόεδρο του Τόγκο. Δεν υπάρχει καμία αναφορά στον Λαβρόφ στις ρωσο-τουρκικές συνομιλίες.

Στη συνέντευξη Τύπου των Προέδρων τόσο ο Πούτιν, όσο και ο Ερντογάν είχαν τα κεφάλια τους κάτω για να διαβάζουν από προσεκτικά προετοιμασμένα κείμενα πριν ο Λαβρόφ και ο Τσαβούσογλου διαβάσουν τις ρωσικές και τουρκικές εκδόσεις του νέου πρωτοκόλλου.

Στο κείμενο που διάβασε ο Ερντογάν, αναφερόταν: “Η Τουρκία διατηρεί το δικαίωμα να ανταποκριθεί σε τυχόν επιθέσεις από τη Συρία“. Δεδομένου ότι πρόκειται για τις επιχειρήσεις του Συριακού Στρατού στο έδαφος της Συρίας για να ανακτήσει την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Συρίας, ο ισχυρισμός του Ερντογάν προσδιορίζει τον όρο παραβίασης της συμφωνίας.