Οι Διαταραχές Προσωπικότητας ως Δείκτης εμφάνισης Εγκληματικής Συμπεριφοράς

 Οι Διαταραχές της Προσωπικότητας – αν και δεν αναφέρεται συχνά- αποτελούν τον κυριότερο παράγοντα εμφάνισης εγκληματικής συμπεριφοράς. Στο Ποινικό Σύστημα παρατηρείται η επίκληση “ψυχικής διαταραχής” ως αίτιο ιδιαιτέρως ειδεχθών πράξεων προκειμένου να επιτευχθεί η χορήγηση ελαφρυντικής περίστασης.

Ένα ενδεχόμενο αίτημα Ψυχιατρικής Πραγματογνωμοσύνης συνεπώς στοχεύει στην απόδειξη μειωμένου καταλογισμού μέσω των Άρθρων 34 (Μειωμένος ή Ανύπαρκτος Καταλογισμός) και 36 (έλλειψη συνείδησης), δηλαδή μη διάκρισης του δικαίου και αδίκου της πράξης για την οποία κατηγορείται ο δράστης. 

Συγκεκριμένα για την περίπτωση με το Βιτριόλι, η φερόμενη ως δράστης του εγκλήματος είναι πιθανό να επικαλεστεί προβλήματα “ψυχικής υγείας” όπως επιχειρήθηκε και στην υπόθεση της Δολοφονίας – Βιασμού της Ελένης Τοπαλούδη.

Μία ενδελεχής και εκτενής όμως αξιολόγηση θα οδηγούσε στα συμπεράσματα ότι οι δράστες και των δύο Εγκλημάτων είναι λειτουργικοί σε προσωπικό, κοινωνικό και επαγγελματικό επίπεδο. 

Ποια είναι όμως τελικά η Ψυχοπαθολογία;

Πώς συνάδουν οι χαρακτηρισμοί ενός “συνηθισμένου στην καθημερινότητά του” “χαμογελαστού, ευγενικού, που δεν είχε δώσει αφορμές” ανθρώπου με τις αποτρόπαιες πράξεις τους, αναρωτιούνται δικαίως οι περισσότεροι.

Οι Διαταραχές της Προσωπικότητας και κυρίως η Ναρκισσιστική, η Ψυχοπαθητική- Αντικοινωνική και η Μεταιχμιακή γίνονται εμφανείς μέσω της διαχείρισης στρεσογόνων καταστάσεων που προκαλούν ακραία αρνητικά συναισθήματα. Οι δεξιότητες διαχείρισης του στρες στο πλαίσιο των σχέσεων είναι ανεπαρκείς ή δεν έχουν αναπτυχθεί επαρκώς. 

Συναισθήματα όπως η απόρριψη, ο φθόνος, η ανάγκη ανάκτησης του ελέγχου και η απόγνωση οδηγούν το άτομο στον εκτροχιασμό, προβαίνοντας σε απρόβλεπτες συμπεριφορές για την εκτόνωση τους τις οποίες και αποδέχονται πλήρως. Αν και αρχικά πλήττονται από τα επώδυνα συναισθήματα, μεταμφιέζεται σε ηδονική επιβράβευση.

Άλλα σημαντικά χαρακτηριστικά τα οποία δεν γίνονται αντιληπτά μέχρι την στιγμή της πράξης είναι η τάση συσσώρευσης θυμού, η χαμηλή ανοχή στην ματαίωση και την απόρριψη, η παρορμητικότητα και η τάση επίλυσης των προβλημάτων μέσω της εκδίκησης -“αφανισμού”, του εξευτελισμού και της γελοιοποίησης. 

Η μόρφωση δεν αποτελεί ασφαλιστική δικλείδα για την αποτροπή της βίας ή την εκλογίκευση των συναισθημάτων, που ενεργοποιείται σταδιακά μέχρι την κορύφωση.  

Όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με τις αστυνομικές αρχές ή τους δικαστικούς λειτουργούς εμφανίζονται κυνικοί, χωρίς συναίσθημα και ντροπή, ομολογώντας απλά την πράξη τους. 

Στην πλειοψηφία τους διακατέχονται από περιφρόνηση, δολιότητα και παραβιάζουν με ευκολία τα δικαιώματα των άλλων, εξαπατούν για προσωπικό κέρδος ή ευχαρίστηση, είναι παρορμητικοί, ευερέθιστοι, επιθετικοί, ανεύθυνοι, μεταθέτοντας την ευθύνη των συνεπειών των πράξεών τους, που έβλαψαν κάποιον, στον ίδιο τον παθόντα, σε ατυχία ή σε οτιδήποτε άλλο εκτός από τον εαυτό τους.

Οι αρνητικές πεποιθήσεις για τον εαυτό και η αντίληψη του κόσμου ως απειλή κινητοποιούν την ζήλια, την αντιπαλότητα και τον φθόνο στον θύτη. Η πρόκληση πλήγματος γίνεται αυτοσκοπός ώστε η πηγή προέλευσης των δυσάρεστων συναισθημάτων (δηλαδή το θύμα) να καταδικαστεί  και να στιγματιστεί δια βίου.