Ο Ιωάννης Καποδίστριας είναι από τις ελάχιστες περιπτώσεις πολιτικών που δεν τον θυμόμαστε μόνο στην επέτειο της δολοφονίας του.

Και δεν είναι οι οδοί ανά την Ελλάδα που φέρουν το όνομα του ή το Πανεπιστήμιο Αθηνών. Είναι πως ακόμη και σήμερα παραμένει επίκαιρος.

Είναι αναμφίβολα ο σπουδαιότερος Έλληνας των τελευταίων 200 χρόνων.

Εκτός κι αν ξέρουμε κι άλλον με τόσο σπουδαίο “χνάρι” στα ελληνικά και στα ευρωπαϊκά πράγματα.

Και αυτό ενοχλεί, ακόμη και σήμερα, όσους με σημερινούς όρους κρίνουν την περίοδο 1828-1831.

Τότε που δεν υπήρχε όχι μόνο αναγνωρισμένο αλλά ούτε υποτυπώδες κράτος, που ξένα στρατεύματα υπήρχαν ακόμη στην παλιά Ελλάδα, που οι Μεγάλες Δυνάμεις προέκριναν την ιδέα της Αυτονομίας και κάτω από την πίεση του ρωσοτουρκικού πολέμου πήγαμε στην Ανεξαρτησία.

Είναι αυτός που συνέλαβε πρώτος την ιδέα μιας εξέγερσης “μόνο με τις δικές μας δυνάμεις”.

Είναι ο γιατρός που γυρνούσε όλη την Κέρκυρα για να περιθάλψει ασθενείς.

Η ρωσική κυριαρχία στα Επτάνησα και η ενασχόληση του με την Ιόνιο Πολιτεία, γίνεται το εφαλτήριο του για να περάσει στη διπλωματική υπηρεσία του Τσάρου.

Πλήθος κόσμου τον αποχαιρετά στην προκυμαία τη μέρα που φεύγει από το νησί, γνωρίζοντας πως θα κάνει ότι μπορεί όχι μόνο για τα Ιόνια Νησιά, αλλά για ολόκληρη την υπόδουλη Ελλάδα.

Γόνος αριστοκρατικής οικογένειας, με σπουδές στην Ιταλία, γέννημα της Κέρκυρας, που έχοντας το προνόμιο όπως και όλο το Ιόνιο, να μην υποδουλωθεί στους Οθωμανούς, ακολούθησε την πνευματική πορεία της Ευρώπης, γεύτηκε την Αναγέννηση και το Διαφωτισμό.

Δεν θα μπορούσε δηλαδή να έχει γεννηθεί και γαλουχηθεί στον ηπειρωτικό κορμό της Ελλάδας.

Η πνευματική του συγκρότηση δεν του απαγορεύει να είναι ένας πιστός χριστιανός, ένας άνθρωπος με βαθιά ριζωμένη θρησκευτική συνείδηση.

Στην υπηρεσία του Τσάρου θα αναδειχθεί σε τεράστια μορφή. Θα συνενώσει την Ελβετία, με τα καντόνια, σφυρηλατώντας δια του Συντάγματος μια χαλαρή εθνική ενότητα: τα πλούσια βόρεια καντόνια δεν ήθελαν να βρίσκονται στην ίδια κρατική οντότητα με τα φτωχά νότια.

Ο Καποδίστριας τους ενώνει και είναι μια νίκη της ρωσικής πολιτικής, που θέλει να βγάλει την Ελβετία από την επιρροή της Γαλλίας.

Στο συνέδριο της Βιέννης, θα αναδειχτεί ως το αντίπαλο δέος του Μέττερνιχ, του μαέστρου της ευρωπαϊκής διπλωματικής κονίστρας.

Οι ευρωπαϊκές αυλές νόμιζαν πως ξεμπέρδεψαν με τις φιλελεύθερες ιδέες, μετά την οριστική νίκη επί του Ναπολέοντα.

Ο Καποδίστριας ως γνήσιο τέκνο του καιρού του, έχει αντιληφθεί πως η εποχή της ελέω Θεού Βασιλείας έχει ξεπεραστεί.

Έχει καταλάβει πως αργά ή γρήγορα οι ευρωπαϊκοί λαοί θα απαιτήσουν δικαιώματα. Και πρώτοι οι υποδουλωμένοι: την ελευθερία τους…

Είναι ίσως άγνωστος ο ρόλος που διαδραμάτισε πριν και κατά τη διάρκεια της Επανάστασης: όχι μόνο τα ήξερε όλα, αλλά κινούμενος στο προσκήνιο και το παρασκήνιο, προωθεί με κάθε τρόπο το ελληνικό ζήτημα.

Θα περιπέσει στη δυσμένεια του Τσάρου και με την επανάσταση ενεργή, θα λάβει άδεια μακράς διαρκείας από την ρωσική διπλωματική υπηρεσία, ενώ στην ελληνική επικράτεια ωριμάζουν οι συνθήκες για να έλθει ως Κυβερνήτης.

Οι Φαναριώτες και οι Προεστοί τα έχουν κάνει τόσο μπάχαλο, που θέλουν να βγουν για λίγο από το κάδρο: φατριασμός, εμφύλιοι, άνθρωποι κατώτεροι των περιστάσεων που βρέθηκαν να κρατούν τις τύχες του Έθνους, με τον Ιμπραήμ να κατέχει πάνω από τη μισή Πελοπόννησο, παραμερίζουν μπροστά στον όγκο και τη φήμη του Ιωάννη Καποδίστρια. Πρόσκαιρα…

Η Εθνοσυνέλευση θα τον εκλέξει ομόφωνα Κυβερνήτη: θα πείσει τον Τσάρο να αποδεχτεί την παραίτησή του.

Είναι ρητορικό αλλά σοβαρό το ερώτημα: πόσοι θα άφηναν τη λαμπρή θέση του ΥΠΕΞ της Ρωσίας, για μια θέση Κυβερνήτη, σε ένα κράτος που δεν υπάρχει καν, που οι τρεις Δυνάμεις το θέλουν υποτελές στον Σουλτάνο;

Πριν έλθει στην Ελλάδα θα περάσει από Λονδίνο και Παρίσι. Πιο φιλικοί και εγκάρδιοι οι Γάλλοι: για τους Άγγλους δεν είναι παρά ένα όργανο της ρωσικής πολιτικής: θα τον “καψωνάρουν” άγρια, αφήνοντάς τον να περιμένει 40 μέρες στην Ανκόνα για το πλοίο που θα τον μεταφέρει στην Ελλάδα: στην Αδριατική θα αλλάξει πολεμική πλοίο, δεν θα τον αφήσουν να κατέβει για λίγο στην Κέρκυρα, θα τον πάνε στη Μάλτα και στην Αίγινα θα φτάσει αρχές του 1828, αφού έχει μείνει και στο Ναύπλιο λόγω θαλασσοταραχής.

Τριμελής αντιπροσωπεία θα του δώσει τα “κλειδιά” του ελληνικού κράτους, που δεν υφίσταται καν. Ένας από τους τρεις είναι Μαυρομιχάλης και είναι αυτός που θα τον σκοτώσει 4 χρόνια αργότερα.

Ή μάλλον το κράτος έχει υπόσταση μιας και έχει ήδη συνάψει δάνεια. Παραλαμβάνει ένα ταμείο με ένα κάλπικο τάλιρο και μια χώρα ρημαγμένη.

Είναι γνωστά όσα πρόλαβε να κάνει: η μεγάλη επιτυχία του ήταν η ανεξαρτησία και το εδαφικό και οι επαγγελματικές σχολές: οι σημερινές αγροτικές φυλακές της Τίρυνθας στέγαζαν τη γεωργική σχολή, την προσπάθεια του Κυβερνήτη να φτιάξει αγροτική παραγωγή.

Όλες οι αναφορές στον Καποδίστρια ρέπουν προς την αγιογραφία: προφανώς και έκανε λάθη στη διάρκεια της διακυβέρνησής του, με καίριο τη μη ανακωχή με τους Κοτζαμπάσηδες, τους οποίους αντιμετώπιζε μάλλον ως θεσμικά υπολείμματα της Οθωμανικής Περιόδου.

Επίσης έχει καταγραφεί πως “τρελαινόταν” με την αρχαιοπληξία των συγχρόνων του, μια τάση που συνεχίζει ακμαία εδώ και 200 χρόνια.

 

Το μεγάλο πρόβλημα όμως  τότε ήταν οι Άγγλοι, που φρόντιζαν πάντα να έχουν ισχυρά ερείσματα στη χώρα και οι οποίοι δεν έπαψαν ποτέ να θεωρούν τον Καποδίστρια όργανο του Τσάρου.

Η αλήθεια είναι πως τον Σεπτέμβριο του 1931, ο Κυβερνήτης είχε χάσει τον έλεγχο του κράτους. Η δολοφονία του είναι το επιστέγασμα αυτής της κατάστασης και κυρίως της απόφασής του να μην παραιτηθεί και να μην απομονωθεί στην Κέρκυρα.

Ο τόπος αυτός είχε ανάγκη τότε από μάρτυρες. Ήρωες (και εντός εισαγωγικών) είχε πολλούς.

Οι Έλληνες θα δολοφονήσουν τον πρώτο τους Κυβερνήτη, προωθώντας στην ουσία ξένα συμφέροντα.

Η χώρα θα περιπέσει σε αναρχία, από την οποία θα τη βγάλουν οι πάντοτε πρόθυμοι για πάτρωνες Άγγλοι.

Ο Ιωάννης Καποδίστριας θα περάσει την Ιστορία, ως ένας μεγάλος Ευρωπαίος πολιτικός, ένας σπάνιος άνθρωπος, ένας δίκαιος Κυβερνήτης, ένας συνεπής πατριώτης, ένας οραματιστής, ένας άνθρωπος του καθήκοντος.

Ακόμη  εντυπωσιάζει το γεγονός πως δεν πήρε μισθό ως Κυβερνήτης και πως ερχόμενος στην Αίγινα έκατσε όρθιος κατά τη δοξολογία μαζί με τον κόσμο και όχι στο θρόνο.

Και είναι αυτές οι λεπτομέρειες που μας “εξαναγκάζουν” όλους να ψάξουμε και να μάθουμε κάτι παραπάνω για τη ζωή και το έργο του Ιωάννη Καποδίστρια και να αγνοήσουμε τα ιδεοληπτικά τσιτάτα Επιτροπών και λοιπών προοδευτικών δυνάμεων.

Με τα σημερινά δεδομένα ναι, ο Καποδίστριας δεν κυβέρνησε δημοκρατικά.

Είχε οριστεί Κυβερνήτης με απεριόριστες εξουσίες για 7 χρόνια. θα προλάβει τη μισή θητεία και θα αφήσει ανεξίτηλη τη διακυβέρνησή του.

Όμως προκύπτει ένα ερώτημα

Εθνικό είναι το αληθές και άρα τον περίμεναν έξι μήνες να εγκαταστήσει τη “δικτατορία” του;

Δεν θα προσεταιριστεί τους ισχυρούς για να παραμείνει σην εξουσία.

Δεν θα προσκυνήσει τους Άγγλους, που έπαιζαν ζάρια στην πλάτη μιας χώρας καθημαγμένης.

Θα εμμείνει ως το τέλος στις απόψεις του, κάποιες από τις οποίες παραθέτουμε αντί επιλόγου:

-Η βουλή περί τα μέσα Ιανουαρίου [1828] προσκαλεί τον Κυβερνήτην να ορκισθή τον όρκον του συντάγματος της Τροιζήνος. […] Και ιδού ο λόγος του προς αυτούς:
«Δεν είναι δυνατόν, αδελφοί, να ορκισθώ τον όρκον του συντάγματος, διότι δεν εμπορώ να σας υποσχεθώ να φυλάξω ό,τι δεν έχετε και ό,τι δεν με παραδίδετε. Αλλά σας υπόσχομαι να προσπαθήσω διά την ανεξαρτησίαν της Ελλάδος, όσον δύναμαι».

-“Η νίκη θα είναι δική μας, αν βασιλεύση εις την ακαρδίαν μας μόνο το αίσθημα το ελληνικό. Ο φιλήκοος των ξένων είναι προδότης” (σε συνομιλία με τον Γεωργάκη Μαυρομιχάλη, λίγο μετά τον ερχομό του)

-Απέκαμα! Αλλ’ όμως θα παραμείνω στη χαλάστρα, μέχρι την τελευταία στιγμή της ζωής μου και ας κινδυνεύσω να χαθώ…