Η δήλωση των αρχηγών κρατών και Κυβερνήσεων της ΕΕ μετά το πέρας της Συνόδου έχει ως εξής: “απαιτούνται τολμηρές ενέργειες για να κλείσουν οι οδοί λαθραίας διακίνησης ανθρώπων, να εξαρθρωθεί το επιχειρηματικό μοντέλο των διακινητών, να προστατευθούν τα εξωτερικά μας σύνορα και να δοθεί τέλος στη μεταναστευτική κρίση στην Ευρώπη. Πρέπει να υπονομεύσουμε την ιδέα ότι η επιβίβαση στις βάρκες ισοδυναμεί με εγκατάσταση στην Ευρώπη.

Για το λόγο αυτό τόνισαν τη σημασία της δράσης του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο που σήμερα κατέστη επιχειρησιακή. Κάλεσαν όλα τα μέλη του ΝΑΤΟ να την στηρίξουν έμπρακτα.  Δέχθηκαν με ικανοποίηση τις συμπληρωματικές προτάσεις που παρουσίασε σήμερα η Τουρκία για την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού ζητήματος. Συμφώνησαν να εργαστούν με βάση τις αρχές που περιέχουν:

• να εξασφαλίζουν την επιστροφή όλων των νέων παράτυπων μεταναστών που μεταβαίνουν από την Τουρκία στα ελληνικά νησιά· το σχετικό κόστος θα καλύπτεται από την ΕΕ,

• για κάθε Σύρο που θα γίνεται εκ νέου δεκτός στην Τουρκία από τα ελληνικά νησιά, ένας άλλος Σύρος θα επανεγκαθίσταται από την Τουρκία στα κράτη μέλη της ΕΕ, στο πλαίσιο των υφισταμένων δεσμεύσεων,

• να επιταχύνουν την εφαρμογή του χάρτη πορείας για την ελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων με όλα τα κράτη μέλη, με στόχο να αρθούν οι απαιτήσεις θεώρησης για τους Τούρκους υπηκόους το αργότερο έως τον Ιούνιο του 2016,

• να επισπεύσουν την εκταμίευση των τριών δισεκατομμυρίων ευρώ που είχαν αρχικά εγκριθεί ώστε να εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση μιας πρώτης δέσμης έργων πριν από το τέλος Μαρτίου και να λάβουν απόφαση για πρόσθετη χρηματοδότηση της Διευκόλυνσης για τους πρόσφυγες όσον αφορά τους Σύρους,

• να προετοιμαστούν για την απόφαση επί του ανοίγματος νέων κεφαλαίων στις διαπραγματεύσεις προσχώρησης το συντομότερο δυνατόν, βάσει των συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Οκτωβρίου του 2015,

• να εργαστούν από κοινού με την Τουρκία σε κάθε κοινή προσπάθεια για βελτίωση των ανθρωπιστικών συνθηκών στη Συρία, που θα έδινε τη δυνατότητα στον τοπικό πληθυσμό και τους πρόσφυγες να ζήσουν σε ασφαλέστερες περιοχές.

Ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου θα προωθήσει τις προτάσεις αυτές και θα επεξεργαστεί τις λεπτομέρειες με την τουρκική πλευρά πριν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου. Οι εργασίες αυτές θα συνάδουν με το ευρωπαϊκό και το διεθνές δίκαιο.

Οι αρχηγοί κρατών ή κυβερνήσεων της ΕΕ συζήτησαν επίσης με τον Τούρκο Πρωθυπουργό την κατάσταση των μέσων ενημέρωσης στην Τουρκία.

2. Οι αρχηγοί κρατών ή κυβερνήσεων υπενθύμισαν επίσης ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στη σύνοδο της 18ης και 19ης Φεβρουαρίου, αποφάσισε την επάνοδο σε κατάσταση πλήρους εφαρμογής του κώδικα συνόρων του Σένγκεν από όλα τα μέλη του χώρου Σένγκεν, συνεκτιμώντας τις ιδιαιτερότητες των θαλάσσιων συνόρων, καθώς και τον τερματισμό της προσέγγισης της διέλευσης χωρίς διατυπώσεις (wave-through). Οι ακανόνιστες ροές μεταναστών κατά μήκος της οδού των δυτικών Βαλκανίων έχουν πλέον σταματήσει.

3. Προκειμένου το γεγονός αυτό να καταστεί διατηρήσιμο, πρέπει να αναληφθεί δράση στους ακόλουθους άξονες:

(α) στήριξη της Ελλάδας σε αυτή τη δύσκολη στιγμή και καταβολή κάθε δυνατής προσπάθειας για τη διευκόλυνση της διαχείρισης της κατάστασης που έχει προκύψει ως αποτέλεσμα αυτής της εξέλιξης. Πρόκειται για συλλογική ευθύνη της ΕΕ που απαιτεί ταχεία και αποτελεσματική κινητοποίηση όλων των διαθέσιμων μέσων και πόρων της ΕΕ και των συνεισφορών των κρατών μελών·

(β) παροχή άμεσης και αποτελεσματικής ανταπόκρισης στην εξαιρετικά δυσχερή ανθρωπιστική κατάσταση που δημιουργείται με ταχείς ρυθμούς στην περιοχή. Έκτακτη στήριξη θα παρασχεθεί επειγόντως από την Επιτροπή, σε στενή συνεργασία με την Ελλάδα, τα άλλα κράτη μέλη και μη κυβερνητικές οργανώσεις, βάσει εκτίμησης των αναγκών, από την Επιτροπή και την Ελλάδα, και βάσει σχεδίου έκτακτης ανάγκης και ανταπόκρισης. Στο πλαίσιο αυτό, οι αρχηγοί κρατών ή κυβερνήσεων εκφράζουν ικανοποίηση για την πρόταση της Επιτροπής σχετικά με την παροχή στήριξης έκτακτης ανάγκης εντός της ΕΕ και ζητούν από το Συμβούλιο να την εγκρίνει πριν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου, διευρύνοντας  έτσι το φάσμα των χρηματοδοτικών μέσων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Καλούν δε την αρμόδια για τον προϋπολογισμό αρχή να λάβει κάθε απαραίτητο μέτρο επακολούθησης·

(γ) παροχή περαιτέρω συνδρομής στην Ελλάδα ως προς τη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων, συμπεριλαμβανομένων των συνόρων με την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας και την Αλβανία, τη διασφάλιση της καλής λειτουργίας των κέντρων πρώτης υποδοχής, με 100% ταυτοποίηση, καταγραφή και ελέγχους ασφαλείας, και την παροχή επαρκών ικανοτήτων υποδοχής. Ο Frontex θα απευθύνει νέα πρόσκληση για εθνικούς προσκεκλημένους υπαλλήλους το συντομότερο δυνατόν, στην οποία όλα τα κράτη μέλη θα πρέπει να ανταποκριθούν πλήρως το αργότερο έως την 1η Απριλίου. Η Europol θα προβεί στην ταχεία τοποθέτηση προσκεκλημένων υπαλλήλων σε όλα τα κέντρα πρώτης υποδοχής για την ενίσχυση των ελέγχων ασφαλείας και τη στήριξη των ελληνικών αρχών στην καταπολέμηση των διακινητών·

(δ) συνδρομή προς την Ελλάδα ώστε να διασφαλιστούν οι διεξοδικές, ευρείας κλίμακας και ταχείες επιστροφές προς την Τουρκία όλων των παράτυπων μεταναστών που δεν χρήζουν διεθνούς προστασίας, βάσει της συμφωνίας επανεισδοχής Ελλάδας-Τουρκίας και, από την 1η Ιουνίου, της συμφωνίας επανεισδοχής ΕΕ-Τουρκίας·

(ε) σημαντική επιτάχυνση της εφαρμογής της μετεγκατάστασης προκειμένου να ανακουφιστεί το φορτίο που βαρύνει την Ελλάδα σήμερα. Η EASO θα απευθύνει νέα πρόσκληση για την αποστολή εθνικών εμπειρογνωμόνων προς υποστήριξη του ελληνικού συστήματος ασύλου, στην οποία όλα τα κράτη μέλη θα πρέπει να ανταποκριθούν ταχέως και στο ακέραιο. Τα κράτη μέλη καλούνται επίσης να προβλέψουν επειγόντως περισσότερες θέσεις για μετεγκατάσταση. Η Επιτροπή θα υποβάλλει μηνιαίες εκθέσεις στο Συμβούλιο σχετικά με την εφαρμογή των δεσμεύσεων μετεγκατάστασης·

(στ) συνέχιση της στενής συνεργασίας με τις χώρες των δυτικών Βαλκανίων που είναι εκτός ΕΕ και παροχή κάθε απαραίτητης βοήθειας·

(ζ) εφαρμογή των υφιστάμενων δεσμεύσεων επανεγκατάστασης και συνέχιση των εργασιών για ένα αξιόπιστο εθελοντικό πρόγραμμα εισδοχής για ανθρωπιστικούς λόγους με την Τουρκία·

(η) άμεση λήψη κάθε αναγκαίου μέτρου έναντι κάθε διάνοιξης νέας οδού διέλευσης και εντατικοποίηση της καταπολέμησης των διακινητών·

(θ) προώθηση, κατά προτεραιότητα, όλων των στοιχείων του χάρτη πορείας της Επιτροπής σχετικά με το πρόγραμμα «Αποκατάσταση του χώρου Σένγκεν», ούτως ώστε να τερματιστούν οι προσωρινοί έλεγχοι στα εσωτερικά σύνορα και να αποκατασταθεί η ομαλή λειτουργία του χώρου Σένγκεν πριν από το τέλος του έτους.

Με το παρόν έγγραφο τα κράτη μέλη δεν αναλαμβάνουν νέες δεσμεύσεις σε ό,τι αφορά τη μετεγκατάσταση και την επανεγκατάσταση.

4. Αυτά είναι επείγοντα μέτρα που θα πρέπει να ληφθούν με δεδομένη την παρούσα κατάσταση στην περιοχή και να τελούν υπό επανεξέταση. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα επανέλθει στο μεταναστευτικό ζήτημα σε όλες τις πτυχές του στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου, ώστε να παγιωθεί περαιτέρω η κοινή ευρωπαϊκή εφαρμογή της συνολικής μας στρατηγικής για τη μετανάστευση”.

Αυτή ήταν η ανακοίνωση που εξεδόθη, παρά πολύ μακριά από όσα διαρρέονταν από το πρωί. Μια συμφωνία χωρίς το ξεπάγωμα των πέντε κεφαλαίων για την ένταξη της Τουρκίας, θα ήταν επωφελής για τη χώρ μας

Ο Πρωθυπουργός εξέφρασε την ικανοποίησή του για το γεγονός ότι στη σημερινή Σύνοδο Κορυφής υπήρξε σημαντική μετατόπιση του πλαισίου συζήτησης, θέτοντάς το στη «σωστή βάση». Όπως είπε, από τη συζήτηση για το πώς με μονομερείς κινήσεις θα κατάφερναν κάποιοι να κλείσουν τη Βαλκανική Οδό και να απομονώσουν τους πρόσφυγες και τους μετανάστες στην Ελλάδα, «η συζήτηση εστιάστηκε πώς θα βρούμε ουσιαστική λύση για τον περιορισμό των ροών από την Τουρκία σε συνεργασία με την Τουρκία».

Ως «ένα βήμα μπροστά», χαρακτήρισε ο πρωθυπουργός, Αλ. Τσίπρας, τα αποτελέσματα της Συνόδου Κορυφής στις Βρυξέλλες, τονίζοντας ωστόσο ότι χρειάζεται να γίνουν ακόμη πολλά βήματα.

Η Τουρκία, πρόσθεσε ο Πρωθυπουργός, ήρθε με «δελεαστικές προτάσεις» στο τραπέζι, αιφνιδιάζοντας πολλούς. Ωστόσο, οι προτάσεις αυτές έθεταν ως όρο κάποια ανταλλάγματα, τα οποία δεν ήταν δυνατόν να αποφασιστούν άμεσα  διότι τα κράτη-μέλη δεν ήταν έτοιμα και γιατί κάποια  από αυτά τα ανταλλάγματα ήταν υπερβολικά, διευκρίνισε.

Σύμφωνα με τον Πρωθυπουργό, το σημαντικό είναι η ουσιαστική συνεργασία με την Τουρκία για να πάψουν οι διακινητές να ηγεμονεύουν στο Αιγαίο και να σταματήσουν να χάνονται άνθρωποι στη θάλασσα.

Οι συζητήσεις θα συνεχιστούν στη Σμύρνη, όπου θα πραγματοποιηθεί μια «ιστορική συνάντηση», όπως τη χαρακτήρισε, και θα ληφθεί απόφαση για την επικαιροποίηση της συμφωνίας επανεισδοχής Ελλάδας-Τουρκίας, ώστε η Άγκυρα να δέχεται πίσω όλους τους μετανάστες που δεν έχουν δικαίωμα διεθνούς προστασίας. «Αυτή η συμφωνία μπορεί να ανοίξει δρόμους για να αντιμετωπιστούν οι διακινητές», ανέφερε ο Πρωθυπουργός.

Ο κ. Τσίπρας επισήμανε ότι η Σύνοδος Κορυφής ανέδειξε άλλη μια φορά το διχασμό που υπάρχει στην Ε.Ε., με κάποιες δυνάμεις που «δε σέβονται την αξία του διαμερισμού της ευθύνης και των βαρών» και δεν αναγνωρίζουν τον κανόνα της αλληλεγγύης. Οι δυνάμεις αυτές σήμερα εκτέθηκαν, διότι σήμερα υπήρξε μια συζήτηση για την ουσιαστική αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης, πέρα από τους δικούς τους σχεδιασμούς, συμπλήρωσε.

«Σε αυτή τη Σύνοδο όχι μόνο δεν απομονώθηκε η Ελλάδα, αντιθέτως απομονώθηκαν οι χώρες που ήθελαν να απομονώσουν την Ελλάδα», δήλωσε και πρόσθεσε: «Στην πραγματικότητα δημιουργήθηκαν τείχη απέναντι σε αυτούς που χτίζουν τείχη».

Ο Αλέξης Τσίπρας εκτίμησε ότι η επόμενη Σύνοδος Κορυφής που θα διεξαχθεί στις 17 και 18 Μαρτίου, θα είναι εξαιρετικά κρίσιμη γιατί «αυτή η αντιπαράθεση και σύγκρουση ιδεών μαίνεται».

Υπήρξε μια σχετική έκπληξη στη χθεσινή Σύνοδο, καθώς οι προτάσεις της Τουρκίας έδειχναν να διώχνουν το πρόβλημα από την Ευρώπη. Η καίρια παρέμβαση της καγκελαρίου, βρίσκεται πίσω και από τις τελικές προτάσεις που κατέθεσε η Τουρκία στη Σύνοδο.

Σε εγρήγορση η ελληνική διπλωματία, προκειμένου σε δέκα ημέρες να φθάσουμε σε μια επωφελή συμφωνία, που δεν θα απομονώνει την Ελλάδα στο προσφυγικό-μεταναστευτικό, ενώ παράλληλα θα θέτει τις βάσεις για επίλυση σε ευρωπαϊκό πλαίσιο. Η υλοποίηση της συμφωνίας θα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη συνεργασία Ελλάδας-Τουρκίας, οι οποίες και έχουν κοινά συμφέροντα ως προς την επίλυση του ζητήματος.