Από το 1455, τη χρονολογία σταθμό που πραγματοποιήθηκε η πρώτη μαζική εκτύπωση βιβλίου – και συγκεκριμένα της Βίβλου – από τον Γερμανό εφευρέτη Γουτεμβέργιο, έως σήμερα έχουν μεσολαβήσει 561 χρόνια.

Αρχικά, τα βιβλία αποτελούσαν αντικείμενα αξίας και κύρους, καθώς μόνο οι ευγενείς είχαν το προνόμιο και τα μέσα για να λάβουν την κατάλληλη μόρφωση και την δυνατότητα να τα μελετούν. Με το πέρασμα των αιώνων και την εξέλιξη των κοινωνιών αυτό έπαψε να ισχύει. Το βιβλίο κατέληξε να αποτελεί μία πηγή προς τον κόσμο της γνώσης με διαχρονική παρουσία και αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης ιστορίας.

Την σημερινή εποχή, ωστόσο, το βιβλίο δεν έχει την ανάλογη απήχηση – παρά το γεγονός ότι θεωρείται ανεκτίμητο. Παρατηρείται μία αποστασιοποίηση του κόσμου, που δεν συνέβαινε παλιότερα.

Συγκεκριμένα, στη χώρα μας αντιμετωπίζουμε την λεγόμενη «κρίση του ελληνικού βιβλίου», η οποία θεωρείται κατά κύριο λόγο συνέπεια της οικονομικής κρίσης. Τα υψηλά ποσοστά ανεργίας, τα αυστηρά μέτρα και οι φορολογίες εμποδίζουν τους Έλληνες από το να ξοδέψουν χρηματικά ποσά σε βιβλία, καθώς προέχει η εξασφάλιση των βασικών αναγκών. Επιπλέον, λόγω των πολιτικών εξελίξεων επηρεάζεται η ψυχολογία του κόσμου και επικρατεί το άγχος και η πίεση, κάτι που αποτρέπει ακόμη και τους πιο φανατικούς αναγνώστες από το να «σπαταλήσουν» ώρες διαβάζοντας τα αγαπημένα τους βιβλία.

Παρ’ όλα αυτά, είναι σημαντικό να λάβουμε υπόψη και τους άλλους παράγοντες που οδήγησαν στην κρίση του βιβλίου, αφού είναι βέβαιο πως η οικονομική κρίση δεν αποτελεί το μοναδικό αίτιο για την πτώση των πωλήσεων.

Η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας επηρεάζει την «αγορά», αφού όλο και περισσότεροι άνθρωποι στρέφονται στα νέα μέσα με στόχο την ενημέρωση και την ψυχαγωγία. Είναι φανερό πως σχεδόν κανένας πλέον δεν χρησιμοποιεί εγκυκλοπαίδειες ως μέσο εκπαίδευσης και πληροφόρησης. Αντίθετα, λίγα λεπτά στο διαδίκτυο τους εξασφαλίζουν όλες τις απαραίτητες πληροφορίες που χρειάζονται. Ακόμη, πολλοί είναι αυτοί που έχουν «εγκαταλείψει» την παραδοσιακή μορφή των βιβλίων και στρέφονται σε εναλλακτικές λύσεις, στα λεγόμενα e-books, που προσφέρουν στους αναγνώστες την δυνατότητα ανάγνωσης βιβλίων σε ψηφιακή μορφή.

Όσον αφορά τα νεανικά κοινά παρατηρείται μία απαξίωση προς το χώρο του βιβλίου. Οι νέοι συγχέουν την ανάγνωση βιβλίων με το σχολείο και έτσι το βιβλίο παύει να αποτελεί μία μορφή ψυχαγωγίας. Αντίθετα, ταυτίζεται με την καταπίεση λόγω της κυριαρχίας του θεσμού της παπαγαλίας και της στείρας γνώσης. Αλλά, υπάρχουν και περιπτώσεις, που η νέα γενιά προτιμάει ξένα βιβλία, ειδικότερα τα best seller και πολλές φορές σε διαφορετικές γλώσσες από την μητρική τους λόγω τιμής αλλά και εύκολης εξασφάλισης.

Σημαντικό ρόλο στην κρίση κατέχει και ο κατακερματισμός του εκδοτικού χώρου που συναντάται στην Ελλάδα. Σε αντίθεση με ξένες χώρες στις οποίες επικρατούν μεγάλοι εκδοτικοί όμιλοι και πολυεθνικές, στη χώρας μας συναντάμε πληθώρα σωματείων, φορέων και μικρών επιχειρήσεων οικογενειακού χαρακτήρα. Ακόμη, τα ποσοστά στα οποία στοχεύουν αυτές οι επιχειρήσεις είναι μικρά, καθώς υπάρχει ο περιορισμός της ελληνικής γλώσσας, σε σχέση με το κοινό στο οποίο απευθύνονται επιχειρηματίες άλλων χωρών.

Αξίζει, επίσης, να αναφερθεί, ότι στην Ελλάδα υπάρχει έλλειψη δημοσίων βιβλιοθηκών. Παρ ‘ όλες τις προσπάθειες που γίνονται και την ανοικοδομόμηση νέων κτιρίων για την στέγαση βιβλιοθηκών – κυρίως στα μεγάλα κέντρα της χώρας – είναι φανερό το πρόβλημα που επικρατεί στην επαρχία. Έτσι, ο κόσμος στερείται στην πρόσβαση σε δωρεάν βιβλία, κάτι που δεν ισχύει σε άλλες χώρες.

Λαμβάνοντας υπόψη όλους τους παράγοντας που οδήγησαν στην κρίση του βιβλίου είναι ένα ζήτημα ποιες θα πρέπει να είναι οι πολιτικές κυρίως από τις εκδοτικές επιχειρήσεις , οι οποίες και θα επαναφέρουν το βιβλίο ως κομμάτι της καθημερινής μας ζωής και όχι μόνο ως πνευματικό αγαθό του παρελθόντος.

Ιωάννα Τζιαφάλια