Οι περισσότεροι από τους αρχαιολογικούς θησαυρούς της Παλμύρας που καταστράφηκαν από τους τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους είναι δυνατόν να αποκατασταθούν και η αρχαία πόλη «να ξαναγίνει όπως ήταν πριν», διαβεβαίωσε ο διευθυντής της υπηρεσίας Μουσείων και Αρχαιοτήτων της Συρίας, Μααμούν Αμπντελκαρίμ, μετά από την κατάληψη της πόλης από τον στρατό. Παρά τις καταστροφές των μνημείων, ο κ. Αμπντελκαρίμ δήλωσε ότι «εξεπλάγη ευχάριστα» από το γεγονός ότι πολλά από αυτά, όπως η Αγορά, τα λουτρά, το ρωμαϊκό θέατρο και τα τείχη της πόλης έχουν παραμείνει σχεδόν ανέπαφα, με ελάχιστες ζημιές.

«Αναμέναμε το χειρότερο. Αλλά γενικά είναι σε καλή κατάσταση.Η πιο ευχάριστη είδηση αφορά το Λιοντάρι της Αλιλάτ», πρόσθεσε, αναφερόμενος στο περίφημο άγαλμα, βάρους 15 τόνων, που κοσμούσε την είσοδο της Παλμύρας.Το Λιοντάρι καταστράφηκε από τους τζιχαντιστές όταν κατέλαβαν την πόλη, τον Μάιο του 2015. Όμως τα κομμάτια του παραμένουν εκεί και «μπορούμε να τα ξανασυναρμολογήσουμε, δεν χάσαμε αυτό το σημαντικό άγαλμα», είπε.

Το άγαλμα, που είναι από ασβεστόλιθο και φιλοτεχνήθηκε τον 1ο αιώνα π.Χ., ανακαλύψθηκε το 1977 από Πολωνούς αρχαιολόγους στον ναό της Αλιλάτ, μιας προϊσλαμικής θεότητας.Ο κ. Αμπντελκαρίμ είπε επίσης ότι θα συζητήσει με την Unesco «τρόπους για την αποκατάσταση των δύο ναών», του Βήλου και του Βάαλ Σαμίν που ανατινάχθηκαν από τους τζιχαντιστές του Ι.Κ. επειδή θεωρούν «ειδωλολατρικά» τα μνημεία και τα αγάλματα ανθρώπων και ζώων.

Οι τζιχαντιστές χρησιμοποίησαν το εντυπωσιακό ρωμαϊκό θέατρο ως τόπο εκτελέσεων ενώ εκί δολοφόνησαν και τον πρώην διευθυντή Αρχαιοτήτων της Παλμύρας, τον 82χρονο Χάλεντ αλ Άσααντ.

Ενας διαχρονικός κόμβος

Γνωστή ως «νύμφη της ερήμου», η Παλμύρα αποτελούσε ήδη από τον 11ο π.Χ. αιώνα έναν σημαντικό σταθμό καραβανιών, αφού η περιοχή της όασης διέθετε άφθονα νερά. Αυτό το γεγονός τη βοήθησε να αναδειχθεί σταδιακά σ’ έναν εξαιρετικής σημασίας κόμβο μεταξύ Ανατολής και Δύσης και να λάβει μια περίοπτη θέση πάνω στον εμπορικό δρόμο του μεταξιού.

Ανασκαφές που έγιναν στον χώρο της όασης τη δεκαετία του 1990 έφεραν στο φως έναν νεολιθικό οικισμό ηλικίας 5.000 ετών. Μια απόδειξη ότι η περιοχή ήταν κατοικημένη πολύ πριν υπάρξουν ιστορικές αναφορές με τη μορφή γραπτών πηγών. Οι Βαβυλώνιοι αναφέρουν τον οικισμό της συριακής ερήμου με την ονομασία Ταντμουρού, οι Ασσύριοι την κυβέρνησαν τον 11ο π. Χ. αιώνα και στη Βίβλο μνημονεύεται ως Ταντμόρ, την οποία οχύρωσε ο βασιλιάς Σολομώντας.

Η εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου την έφερε σε επαφή με τον ελληνικό πολιτισμό, ενώ κατά τους ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς χρόνους η πόλη της όασης παρουσιάζεται πλέον με το όνομα που έγινε γνωστή σε μας: Παλμύρα (Φοινικόπολις, η πόλις των Φοινίκων).

Πρωταγωνιστικό ρόλο στα ιστορικά δρώμενα της περιοχής η Παλμύρα άρχισε να διαδραματίζει μετά τον 1ο π.Χ. αιώνα, όταν το εμπόριο των καραβανιών έφερε πλούτο και ευημερία στους κατοίκους της πόλης. Μπαχαρικά, πολύτιμοι λίθοι, μετάξι, αρώματα, υφάσματα, χρυσάφι και γυάλινα σκεύη έφταναν εδώ από την Κεντρική Ασία, την Ινδία και την Αραβική χερσόνησο, με τελικό προορισμό τις αγορές της Μεσογείου.

Η ιστορική πορεία της Παλμύρας καθορίστηκε σε μεγάλο βαθμό από τις διμερείς σχέσεις που διατηρούσε με τη Ρώμη. Διπλωματικές σχέσεις «αγάπης και μίσους», οι οποίες κατά καιρούς άλλαζαν ανάλογα με τα συμφέροντα της Ρώμης. Υπήρξαν Ρωμαίοι αυτοκράτορες φιλικά προσκείμενοι στην Παλμύρα που της παραχώρησαν προνόμια και αυτονομία (Αύγουστος, Αδριανός), ενώ άλλοι της συμπεριφέρθηκαν σαν  κατακτητές και την λεηλάτησαν (Αντώνιος, Τραϊανός).

Τον 3ο μ.Χ. αιώνα, η Παλμύρα κέρδισε την αυτονομία της από τους Πέρσες και έγινε βασίλειο με κυβερνήτη τον πρίγκιπα Οδενάτο. Μετά τον θάνατό του (267 μ.Χ.), στον θρόνο ανέβηκε η δεύτερη σύζυγός του Ζηνοβία (Μπατ Ζαμπάι) που ανακηρύχθηκε αντιβασίλισσα και κηδεμόνας του ανήλικου Βαμπαλλάτου. Υπέρτατη φιλοδοξία της όμορφης Ζηνοβίας, που καυχόταν πως η γενιά της κρατούσε από την Κλεοπάτρα της Αιγύπτου και από τη μυθική Σεμίραμη της Βαβυλωνίας, ήταν να καταστήσει την πόλη της διάδοχη δύναμη της Ρώμης στην Ανατολή. Εφαρμόζοντας έντονη επεκτατική πολιτική, η Ζηνοβία απελευθέρωσε τη Συρία, την Κάτω Αίγυπτο και την Ανατολία, ενώ προκαλώντας κι άλλο τη Ρώμη ανακηρύχθηκε αυτοκράτειρα και έδωσε στον γιο της τον τίτλο του Καίσαρα Αύγουστου.

Η πόλη βρέθηκε και στα όρια του βυζαντινού κράτους, γεγονός που προσέθεσε εκκλησίες στο ήδη εντυπωσιακό πολιτιστικό της απόθεμα.  πριν την καταλάβουν οι Άραβες τον 6^ο αιώνα.