Η οικονομική κρίση προκαλεί μεγάλη αβεβαιότητα, ανασφάλεια, φόβο και άγχος και δεν επηρεάζει μόνο τους ενήλικες αλλά και τα παιδιά.Τα παιδιά επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό ψυχολογικά από την οικονομική κρίση είτε μέσω των αλλαγών που υφίσταται ο τρόπος ζωής τους και το βιοτικό επίπεδο της οικογένειας, είτε μέσω των αλλαγών στην ψυχική κατάσταση και συμπεριφορά των γονέων, είτε μέσω των Μ.Μ.Ε. Δεν είναι λίγες οι φορές όπου οι γονείς έρχονται σε δύσκολη θέση έναντι των παιδιών τους, καθώς δεν έχουν την πρότερη καταναλωτική δύναμη.

Δεν είναι εφικτό να αποκρύπτουμε από τα παιδιά την πραγματικότητα προκειμένου να τα προστατέψουμε  από τις δυσκολίες και τα προβλήματα που συνεπάγεται η οικονομική κρίση. Δε γίνεται σε καμία περίπτωση να κλείσουμε τα παιδιά μέσα σε μια γυάλα για να μην έχουν επαφή με την εξωτερική πραγματικότητα. Άλλωστε ακόμη και αν το δικό τους οικογενειακό περιβάλλον παραμείνει αλώβητο από την οικονομική κρίση, τα παιδιά εισπράττουν το αρνητικό ψυχολογικό κλίμα.  Τα παιδιά διαθέτουν γόνιμη φαντασία και κατασκευάζουν πολλά τρομακτικά σενάρια με αποτέλεσμα στο μυαλό τους το πρόβλημα να διογκώνεται.

Καθώς τα παιδιά βρίσκονται σε μια τρυφερή και αθώα ηλικία, όπου σταδιακά θα διαμορφώσουν την αντίληψή τους για τη ζωή, ως ενήλικες οφείλουμε να φροντίσουμε να τα κάνουμε να νιώσουν όσο πιο ασφαλή γίνεται, ώστε να θωρακίσουμε την ψυχική τους υγεία. Οι γονείς θα πρέπει να μιλήσουν στο παιδί και να του εξηγήσουν τι συμβαίνει με απλές και κατανοητές λέξεις και με τρόπο που να αντιστοιχεί πάντα στη χρονολογική και νοητική του ηλικία. Απαντήστε λοιπόν ανοιχτά και ειλικρινά σε όλες τις ερωτήσεις και απορίες που θα σας εκφράσει το παιδί. Καλό θα είναι να αποφεύγουν τις υπερβολές και την καταστροφολογία γιατί έτσι το μόνο που μπορούν να πετύχουν είναι να ενισχύσουν το άγχος, το φόβο και την ανασφάλεια που νιώθουν τα παδιά. Όσο μικρότερα είναι τα παιδιά, τόσο πιο ευάλωτα είναι στη διαχείριση τραυματικών καταστάσεων. Καλό είναι λοιπόν να μη χρησιμοποιούν φοβικές εκφράσεις μπροστά στα παιδιά, όπως “χανόμαστε”, “καταστρεφόμαστε”, “βουλιάζουμε”, “πιάσαμε πάτο”, “θα πεθάνουμε της πείνας”, “θα χάσουμε τα πάντα και θα μείνουμε στο δρόμο” κλπ.

Τα παιδιά νιώθουν επίσης ενοχή για κάτι που δεν τους αναλογεί. Όταν π.χ. σας βλέπουν προβληματισμένους, αγχωμένους ή στεναχωρημένους θεωρούν πως κάτι δεν έκαναν σωστά και πως αυτά ευθύνονται για την κατάστασή σας. Καλό είναι να αποφεύγετε να κάνετε αναλυτικές, φορτισμένες συναισθηματικά και λεπτομερείς συζητήσεις με το σύντροφό σας ή άλλους ενήλικες ενώπιον των παιδιών. Άλλωστε τα παιδιά δεν είναι εφικτό να κατανοήσουν οικονομικούς όρους, καθώς οι άγνωστες και μη κατανοητές λέξεις  ενδέχεται να προκαλέσουν  σύγχυση.

Σίγουρα τα οικονομικά προβλήματα επιφέρουν σημαντικές αλλαγές στην καθημερινή ρουτίνα της οικογένειας, που μπορεί να επηρεάσουν την εκπαίδευση των παιδιών, τις δραστηριότητές τους, το διατροφικό τους πρόγραμμα, τις καταναλωτικές τους συνήθειες και τον ύπνο τους. Οι γονείς ωστόσο είναι αυτοί που είναι σε θέση να καλλιεργήσουν στο παιδί ένα αίσθημα ασφάλειας. Εξηγήστε και προετοιμάστε το παιδί για τις αλλαγές που ίσως είναι αναγκαίο να αντιμετωπίσει (π.χ. αλλαγή σχολείου, μια μετακόμιση σε μικρότερο σπίτι, η συγκατοίκηση με τη γιαγιά και τον παππού, την πώληση του αυτοκινήτου κ.ά) προσθέτοντας πάντα θετικές λέξεις και μια νότα αισιοδοξίας. Τα παιδιά έχουν ανάγκη να νιώθουν πως οι γονείς είναι η ομπρέλα που πάντα θα τα προστατεύει στην καταιγίδα και πως έχουν τον έλεγχο της κατάστασης ότι και αν συμβαίνει.

Δείξτε στο παιδί καθημερινά πόσο το αγαπάτε με μια αγκαλιά. Όταν τα παιδιά νιώθουν ανασφάλεια, φόβο και άγχος επιζητούν μεγαλύτερη προσοχή και έχουν ανάγκη τη σωματική επαφή και τη γονεϊκή στοργή ακόμη περισσότερο.

Για να μεταδώσετε στο παιδί θετική ενέργεια και ένα πνεύμα αισιοδοξίας παρόλες τις δύσκολες καταστάσεις που καλείστε να αντιμετωπίσετε εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, θα πρέπει να καλλιεργήσετε πρωτίστως εσείς για τον εαυτό σας τον αντίστοιχο τρόπο σκέψης, για να κατορθώσετε στη συνέχεια να τον εμφυσήσετε επιτυχώς και στα παδιά.

Βοηθήστε το παιδί να εκφράσει τα συναισθήματα που νιώθει από την κατάσταση που βιώνει. Με αφορμή τις οικονομικές δυσκολίες διδάξτε στα παιδιά να μην είναι σπάταλα, να μοιράζονται πράγματα και να βοηθούν τους άλλους στο βαθμό που μπορούν. Το αντίδοτο στην οικονομική κρίση είναι να διδάξουμε στα παιδιά την ανθρωπιά και την προσφορά βοήθειας στον πιο αδύναμο.

Τονίστε πως είναι σημαντικό να είναι κανείς ευχαριστημένος από τη ζωή και να εκτιμά όλα όσα έχει καθώς τίποτα δεν είναι δεδομένο. Βοηθήστε τα να αναπτύξουν στρατηγικές αντιμετώπισης δύσκολων καταστάσεων που θα είναι απαραίτητες για τη μετέπειτα πορεία τους και την υγιή ψυχική τους εξέλιξη.

Βρείτε εναλλακτικούς τρόπους ψυχαγωγίας με χαμηλό ή μηδενικό κόστος όπως ένας περίπατος με όλη την οικογένεια στη φύση, ζωφραφική, ποδηλασία ,επιτραπέζια παιγνίδια, τα οποία θα ενισχύσουν την επικοινωνία και θα σας φέρουν πιο κοντά με τα παιδιά.

Στα μεγαλύτερα παιδιά μπορείτε να δώσετε την ευκαιρία να αναλάβουν πρωτοβουλίες για να μειώσετε τα οικογενειακά έξοδα. Έτι θα ενισχύσετε την αυτοεκτίμησή τους και θα ενδυναμώσετε τη σχέση σας.

Προστατέψτε τα παιδιά από την έκθεση στα Μ.Μ.Ε,την καταστροφολογία και την παραπληροφόρηση που αναπαράγεται και ανακυκλώνεται μέσα από αυτά.

Και μην ξεχνάτε πως ουδέν κακόν αμιγές καλού: η οικονομική κρίσης  μας δίνει την ευκαιρία να αλλάξουμε νοοτροπία και συνήθειες και να δώσουμε έμφαση και προτεραιότητα σε σημαντικότερα πράγματα από την υλική ευημερία, όπως είναι ο ποιοτικός χρόνος που περνάτε με τα παιδιά σας και η εξασφάλιση της συνασθηματικής τους σιγουριάς και της ψυχικής τους ισορροπίας.