Ως έναν βαθμό είναι αναμενόμενο ότι πολλοί άνθρωποι θα αισθανθούν αμηχανία σε κοινωνικές περιστάσεις. Όταν όμως η ανησυχία γίνεται έντονη και επίμονη, συνοδεύεται από ψυχοσωματικά συμπτώματα και κυριαρχούν συναισθήματα ντροπής τότε είναι πιθανόν να υποδηλώνουν ότι κάποιος μπορεί να πάσχει από Κοινωνικό Άγχος. Η διάγνωση είναι σχετικά υποκειμενική καθώς εξαρτάται από τον βαθμό δυσλειτουργίας και την επιρροή στις διαπροσωπικές σχέσεις.

Το άτομο αισθάνεται ότι αν εκτεθεί μπροστά στον κόσμο τότε μπορεί να γελοιοποιηθεί ή να κριθεί λόγω κάποιας ασήμαντης «λεπτομέρειας» ή λάθους χωρίς να έχει την δυνατότητα να υπερασπιστεί τον εαυτό του. Μπαίνει δηλαδή συνεχώς κάτω από έναν μεγεθυντικό φακό σε κάθε του δραστηριότητα.

Ενεργοποιείται λόγω των «πρέπει» και των κανόνων ενώ ενισχύεται λόγω της χαμηλής αυτοεκτίμησης και το αίσθημα της αποτυχίας. Οι δυσλειτουργικές σκέψεις εμφανίζονται ώρες ακόμα και μέρες πριν την έκθεση, απασχολώντας έντονα το άτομο για το «πώς» θα μπορέσει να ανταπεξέλθει σε μία πιθανή νέα γνωριμία, ομιλία σε ακροατήριο, στην επικοινωνία με το άλλο φύλο, με κάποιον που κατέχει υψηλή θέση ή σε περιστάσεις κατά τις οποίες πιστεύει ότι θα κριθεί (είσοδο σε χώρο με πολύ κόσμο, αλλαγή προϊόντος, παραγγελία φαγητού ή ποτού, εκκίνηση συζήτησης κ.α.).

Αν δεν αναζητηθεί έγκαιρα θεραπεία τότε υπάρχει απομόνωση, περιορισμός της λειτουργικότητας και αποφυγή σχέσεων ή συναναστροφής με άλλους. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν: εφίδρωση, μουδιάσματα, ταχυκαρδία, τρέμουλο, ναυτία, γαστρεντερικές διαταραχές, δύσπνοια, αίσθημα πίεσης ή ζέστης (εξάψεις, κοκκίνισμα) και ντροπή.

Τα αίτια είναι πολυσύνθετα και οφείλονται κατά κύριο λόγο σε μαθημένες συμπεριφορές. Ερευνητικά δεδομένα υποστηρίζουν επίσης την εμπλοκή της σεροτονίνης που συμμετέχει στη ρύθμιση της διάθεσης αλλά και την υπερδιέγερση της αμυγδαλής, μίας εγκεφαλικής δομής που αυξάνει την απάντηση στο φόβο.

Οι αρνητικές εμπειρίες όμως ιδιαίτερα σε παιδιά που έχουν υποστεί απόρριψη, κοροϊδία, bullying, οικογενειακές διαμάχες ή έχουν έντονα χαρακτηριστικά τελειομανίας καταστούν κάποιον πιο επιρρεπή.

Ποια είναι όμως η διαφορά ανάμεσα στο τρακ και την ντροπαλότητα;

Το πρώτο ενεργοποιείται μεμονωμένα ενώ το δεύτερο είναι γενικευμένο. Για παράδειγμα, όταν κάποιος θέλει να μιλήσει ή να εμφανιστεί σε κόσμο το τρακ είναι πιο έντονο πριν την έκθεση και υποχωρεί γρήγορα ενώ ακολουθεί ανακούφιση.

Η ντροπαλότητα όμως είναι χαρακτηριστικό της προσωπικότητας. Τα άτομα δεν έχουν αναπτύξει επαρκώς τις κοινωνικές τους δεξιότητες και νιώθουν έναν διάχυτο φόβο ότι μπορεί να τους αγνοήσουν, να αποτύχουν ή να τους ασκηθεί κριτική.

Αν και υπάρχει επίγνωση της υπερβολής, ωστόσο δεν είναι εφικτή η διαχείριση πάντα με αποτελεσματικό τρόπο.