Από τον Μάρτιο του 1906, οπότε και υπογράφηκε η συμφωνία της Αλγεθίρα που ρύθμιζε τις γαλλογερμανικές διαφορές στο Μαρόκο, ο θρόνος της χώρας αυτής έγινε το έπαθλο της εσωτερικής διαμάχης ντόπιων ηγεμόνων.

Γερμανοί και Γάλλοι υποστήριζαν ο καθένας τους δικούς του υποψηφίους, ενώ το εμπόριο συνέχιζε να ανθεί απτόητο από εσωτερικές αιματηρές διενέξεις.

Η περιοχή ήταν «δίκαια μοιρασμένη». Στα 1911, ο γαλλόφιλος σουλτάνος, Μουλάι Χαφίντ, ένιωσε να απειλείται και προσέφυγε στους προστάτες του Γάλλους, να τον σώσουν. Στην έκκλησή του ανέφερε ότι απειλείται η γαλλική παροικία.

Η Γαλλία δεν έχασε την ευκαιρία. Τον Απρίλιο του 1911, γαλλικά στρατεύματα αποβιβάστηκαν στο Μαρόκο και, σε συνεργασία με τη γαλλική αστυνομία που δρούσε εκεί με βάση τα συμφωνηθέντα στην Αλγεθίρα, επέβαλαν την τάξη. Στις 18 Μαΐου, οι Γάλλοι έμπαιναν στη Φεζ χωρίς να συναντήσουν αντίσταση. Ξέχασαν όμως να αποχωρήσουν, όπως συνήθως συνέβαινε

Με τους Άγγλους να μην ενδιαφέρονται για τα συμβαίνοντα στο Μαρόκο, ξεκίνησε ένας ατέλειωτος διάλογος για το αν η παρουσία των γαλλικών στρατευμάτων συνιστούσε παραβίαση των συμφωνιών ή όχι. Με τους Ισπανούς να στέλνουν στρατεύματα στην ελεγχόμενη από αυτούς ζώνη. Στα τέλη Ιουνίου, τα δυο μπλοκ είχαν ήδη σχηματιστεί: Από τη μια οι Γάλλοι με τους Άγγλους να δηλώνουν ότι θα επέμβουν αν θιγούν τα γαλλικά συμφέροντα στην περιοχή και με τους Ισπανούς να υποστηρίζουν τη Γερμανία.

Και ξαφνικά οι Γερμανοί, από τα λόγια, πέρασαν στις πράξεις: Στις 2 Ιουλίου το γερμανικό θωρηκτό «Πάνθηρ» ξεπρόβαλε μπροστά στο λιμάνι του Αγαδίρ, στην πλευρά του Μαρόκου που βρέχεται από τον Ατλαντικό. Τα κανόνια του στρέφονταν εναντίον της πόλης, ενώ γερμανικά στρατεύματα βρίσκονταν σε επιφυλακή μέσα σε πλοία που ελλιμενίζονταν στην Ταγγέρη (βορειότερο σημείο του κράτους). Ταυτόχρονα, οι Γερμανοί αξίωσαν να έχουν τον έλεγχο του Νότιου Μαρόκου.

Οι Ισπανοί δεν είδαν με καλό μάτι τη γερμανική επέμβαση κι αποφάσισαν να δράσουν αυτόνομα. Δικές τους δυνάμεις στάλθηκαν στο Μαρόκο, ενώ η Γαλλία περιορίστηκε να επιβάλει στην Ισπανία εμπορικές κυρώσεις. Στο διπλωματικό πεδίο, ξεκίνησε ένα άλλου είδους παιχνίδι: Η Γερμανία δεν θα είχε αντίρρηση για μετατροπή ολόκληρου του Μαρόκου σε γαλλικό προτεκτοράτο, αν οι Γάλλοι της παραχωρούσαν μια αξιοπρεπή εδαφική ζώνη στην κεντρική Αφρική: Μια ζώνη στον Ισημερινό, που να πιάνει από τον Ατλαντικό ως τον Ειρηνικό ωκεανό. Οι Γάλλοι απάντησαν ότι το Μαρόκο δεν έχει τόσο μεγάλη αξία. Συστήθηκε επιτροπή να διαπραγματευτεί το ζήτημα.

Κι ενώ το αλισβερίσι συνεχιζόταν, ξεπρόβαλαν από το πουθενά οι Ιταλοί. Όχι στο Μαρόκο αλλά πιο ανατολικά, στη Λιβύη: «Ναι μεν η Ιταλία ήταν υπέρ της εδαφικής ακεραιότητας της Οθωμανικής αυτοκρατορίας αλλά κάτι έπρεπε να γίνει  με την αναρχία στη μαύρη ήπειρο». Από την παλιά κι απέραντη οθωμανική αποικία στην Αφρική, είχαν πια απομείνει μονάχα οι περιοχές της Τριπολίτιδας και της Κυρηναϊκής, καθώς η Αίγυπτος βρισκόταν ήδη κάτω από την επιρροή της Βρετανίας και η Τυνησία με την Αλγερία ανήκαν στη Γαλλία.

Στις 13 Σεπτεμβρίου του 1911, η Ιταλία ανακάλυψε ότι η Τουρκία είχε αφήσει στην τύχη και στην αναρχία την Τριπολίτιδα και την Κυρηναϊκή, όπου υπήρχαν ιταλικά εμπορικά και άλλα ζωτικά συμφέροντα. Και μια που οι Τούρκοι δεν έδειχναν κανένα ενδιαφέρον για τις περιοχές, η Ιταλία τις ζητούσε για λογαριασμό της. Εισέπραξε το οθωμανικό «όχι» που περίμενε και κήρυξε τον πόλεμο. Με την ευκαιρία του ιταλοτουρκικού πολέμου, ο στόλος των Ιταλών έκανε και μια βόλτα στα ανατολικά, βομβάρδισε την τουρκοκρατούμενη Πρέβεζα, έπλευσε ως τον Ελλήσποντο και, στην επιστροφή, κυρίευσε τα Δωδεκάνησα.

Όταν τον επόμενο χρόνο, ο ιταλοτουρκικός πόλεμος τέλειωσε, η συνθήκη ειρήνης προέβλεπε την παραχώρηση στους Ιταλούς των οθωμανικών εδαφών στην Αφρική, ενώ οι ίδιοι θα εκκένωναν τα Δωδεκάνησα. Οι Ιταλοί πήραν αυτό που ήθελαν αλλά ξέχασαν να φύγουν από το Αιγαίο.

Με όλα τούτα, ο Α’ Παγκόσμιος πόλεμος κινδύνευσε να ξεκινήσει τρία χρόνια πριν από την ώρα του και με διαφορετικές αφορμές. Το χοντρό παιχνίδι που παιζόταν στη Μεσόγειο δε χρειαζόταν πολλά για να μετεξελιχθεί σε διεθνή σύρραξη που έτσι κι αλλιώς συνεχώς βρισκόταν προ των πυλών. Αν ο πόλεμος δεν εξερράγη, αυτό οφείλεται στο ότι τόσο οι Γερμανοί όσο και οι Γάλλοι πολίτες δεν έδειχναν όρεξη να πάνε να σκοτωθούν για το ποιας χώρας το κεφάλαιο θα έλεγχε το Μαρόκο.

Η λύση βρέθηκε σε καθαρά εμπορικό επίπεδο. Στις 4 Νοεμβρίου του 1911, Γερμανία και Γαλλία ανακοίνωσαν ότι τα βρήκαν: Η Γαλλία παραχώρησε στη Γερμανία μια έκταση στο Βόρειο γαλλικό Κονγκό, σχεδόν κολλητά στο γερμανικό Καμερούν, μαζί με τους 1.000.000 ιθαγενείς κατοίκους της. Και η Γερμανία αναγνώρισε στη Γαλλία το δικαίωμα να μετατρέψει το Μαρόκο σε γαλλικό προτεκτοράτο. Τίμιες δουλειές.

Ουσιαστικά, η Γαλλία βγήκε κερδισμένη απ’ όλη αυτή την ιστορία, καθώς ολοκλήρωσε την απόβασή της στην Αφρική που είχε ξεκινήσει το 1830 με την κατάκτηση της Αλγερίας: Τυνησία, Αλγερία, Μαρόκο μεταβλήθηκαν σε γαλλικά εδάφη με εξαίρεση μια λωρίδα μαροκινής γης, στη νότια άκρη της χώρας, που δόθηκε στην Ισπανία για να μην δημιουργήσει ζήτημα.

πηγή: historyreport.gr