Διανύοντας τη δεύτερη δεκαετία της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα, η χώρα έχει αναλωθεί σε συζητήσεις για το περιβόητο brain drain, κάτι το οποίο μαστίζει κυρίως της χώρες του νότου, των Βαλκανίων και της ανατολικής Ευρώπης.

Η πραγματικότητα είναι ότι σε απόλυτα νούμερα έχουμε πάνω από 500.000 νέους και οικογένειες που έχουν εγκαταλείψει τη χώρα (ενώ η τάση αυτή παρά τον COVI19 φαίνεται να συνεχίζεται αμείωτη – όπως πχ αναμένεται ή ζήτηση εργασίας στην Ολλανδία.

Αυτή η μετεγκατάσταση οδηγεί σε 12.9 δις Ευρώ κέρδος στο ΑΕΠ των χωρών όπου εγκαθίστανται οι νέοι και κέρδος σε φόρους άνω των 9,1 δις Ευρώ, ενώ η Ελλάδα δαπάνησε πάνω από 8 δις Ευρώ για την μόρφωσή τους, άρα είναι μια πολλαπλασιαστική ζημιία για την χώρα. Επίσης, σε επίπεδο μόρφωσης η τάση φυγής αφορά όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, αν και περίπου το 90% κατέχουν κάποιο δίπλωμα/πτυχίο ,ενώ το 40% εξ αυτών μεταπτυχιακό ή ανώτερο τίτλο (βλ. Μελέτη του ICAP).

Η Ελλάδα δυστυχώς, με ποσοστό ανεργίας 18% (εκ των οποίων το 37,5% σε νέους κάτω των 25 ετών) σε αντίθεση με άλλες χώρες του Νότου, δεν έχει κάνει καμία ουσιαστική προσπάθεια σοβαρή για να επιστρέψουν νέοι οι οποίοι ήδη έχουν πάρει κάποια πρώτα χρόνια προϋπηρεσίας σε καλύτερες συνθήκες του εξωτερικού.

Τα τελευταία ειδικά χρόνια έχουμε αναλωθεί σε ευχολόγια από ιθύνοντες υπουργούς, με θεωρίες εναρμόνισης της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης και εργασιακής εμπειρίες, με διαφημιστικά σποτ και έργα προβολής, ενώ αδιαφορούμε για το ένα και μόνο ουσιαστικό θέμα – το οικονομικό.

Ως γνωστόν κανείς δε θα επέστρεφε σε μια χώρα, αφήνοντας την εργασία του, αν δεν είχε μια καλύτερη οικονομική ευκαιρία στην εργασία. Το περιβόητο σχήμα REBRAIN GREECE πρόσφερε 500 θέσεις συνολικά με μηνιαίο μισθό 3,000 Ευρώ (προ φόρων…) για Έλληνες που θα επέστρεφαν, όπου το κράτος θα παρείχε το 70% του κόστους αυτού για μια μικρή σχετικά περίοδο. Φυσικά, αυτό το σχήμα δε θεωρήθηκε αρκετό ή σοβαρό για κάποιον να αφήσει τη χώρα που εργάζεται…

Ίσως είναι ευκαιρία να αφήσουμε τις θεωρίες και να κοιτάξουμε τι πράττουν οι γειτονικές χώρες. Η Ιταλία χρησιμοποιεί ένα πολύ σωστό κίνητρο (στο οποίο αρκετές επιχειρήσεις ήδη συμμετείχαν και εμείς σαν οργανισμός μόλις χτες προσλάβαμε ειδικούς επιστήμονες), όπου για όποιον Ιταλό ή Ιταλίδα επιστρέψει μετά από 2 χρόνια μόνιμης κατοικίας στο εξωτερικό, για ότι εισόδημα και να βγάλει πληρώνει φόρο μόνο στο 30% του εισοδήματός του για τα δύο πρώτα χρόνια.

Επίσης εάν μετά τη διετία, κάνει μόνιμη κατοικία την Ιταλία, το καθεστώς αυτό επεκτείνεται για 10 χρόνια. Εάν επιπλέον μετοικήσει σε περιοχή της Νότιας Ιταλίας (που έχει μεγαλύτερα προβλήματα) φορολογείται αντίστοιχα μόνο για το 10% του εισοδήματός του/της. 

Ένα τέτοιο απλό σχήμα, με ότι δημοσιονομική επιβάρυνση και αν επιφέρει, έχει ήδη κινήσει το ενδιαφέρον πολλών και αρχίζει να χρησιμοποιείται σε κάποιο βαθμό. Αντίστοιχα παραδείγματα υπάρχουν στην Ισπανία, Κροατία κλπ.

Χωρίς να είναι δυνατόν να αναστραφεί ποτέ το brain drain, τουλάχιστον αν πραγματικά πιστεύει κανείς στο στοίχημα του brian gain, ας αφήσει τα θεωρητικά σχήματα και ας ακολουθήσει λύσεις ουσιαστικές.

Βλάσης Οικονόμου, Institute for European Energy and Climate Policy