Η αδηφαγική διαταραχή- γνωστή και ως διαταραχή συναισθηματικής υπερφαγίας- δεν αποτελούσε μέχρι το 2015 ξεχωριστή διαγνωστική κατηγορία αλλά εντάχθηκε ως κλινικό σύνδρομο στις διαταραχές πρόσληψης τροφής πρόσφατα (DSM-V, 2015). Η διαταραχή χαρακτηρίζεται από ασυνήθιστα μεγάλη και ανεξέλεγκτη κατανάλωση φαγητού.

Το άτομο δεν έχει την αίσθηση της πείνας και συνήθως δεν μπορεί να σταματήσει ή να ελέγξει την ποσότητα λόγω αδυναμίας κορεσμού. Τα επεισόδια συμβαίνουν κρυφά και το άτομο νιώθει ντροπή και ενοχές, για αυτό και ακολουθεί περίοδος δίαιτας.

Συχνά συναντάται σε άτομα που κάνουν αυστηρές ή δίαιτες εξπρές, έχουν ιστορικό αποτυχημένων προσπαθειών απώλειας βάρους αλλά και άτομα με χρόνιες αγχώδεις ή συναισθηματικές διαταραχές.

Η προτίμηση επικεντρώνεται στην κατανάλωση τροφών πλούσιων σε υδατάνθρακες και λιπαρά που μασιούνται εύκολα ενώ κατόπιν ακολουθούν στερητικές συμπεριφορές που μειώνουν την ικανότητα του οργανισμού να καταναλώνει λίπος.

 

Δεν παρατηρούνται αντισταθμιστικές μέθοδοι, όπως στην ψυχογενή βουλιμία, υπάρχει όμως μεγάλη ασυνέπεια στην διατροφή και η εναλλαγή μεταξύ υπερφαγίας και στέρησης έχει ως αποτέλεσμα παθολογικές καταστάσεις όπως μεταβολικές και ορμονικές διαταραχές, αρτηριακή πίεση, σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, χοληστερόλη, καρδιαγγειακά, αναπνευστικά, γαστρεντερικά και πεπτικά προβλήματα, μυϊκούς πόνους και ημικρανίες.

Τα αίτια δεν είναι γνωστά αν και ο συνδυασμός βιολογικών και ψυχοκοινωνικών παραγόντων είναι ο επικρατέστερος παράγοντας κινδύνου. Ερευνητικά δεδομένα εμπλέκουν την αλλαγή στη χημική ισορροπία του εγκεφάλου και ιδιαίτερα του υποθαλάμου που σχετίζεται με τον κορεσμό και την έλλειψη σεροτονίνης που επηρεάζει την διάθεση, ενισχύοντας τις ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές και τα υπερφαγικά επεισόδια.

Η οικογένεια ίσως παίζει τον σημαντικότερο ρόλο καθώς το άτομο μαθαίνει να διαχειρίζεται το φαγητό ως μέσο διευκόλυνσης συναισθημάτων από την παιδική ηλικία. Στο ιστορικό του ατόμου εμφανίζεται έντονη ενασχόληση με το φαγητό.

H Υπερφαγία ως μέσο επίλυσης προβλημάτων εμφανίζεται ιδιαίτερα μέσα στην καραντίνα, κατά την οποία περνάμε το μεγαλύτερο μέρος του 24ωρου εντός της οικίας μας.

Άλλα χαρακτηριστικά περιλαμβάνουν την έλλειψη αυτονομίας και ατομικότητας με τις δίαιτες και την υπερφαγία να αποτελούν προσπάθεια ελέγχου της ζωής του. Στην ενήλικη ζωή το φαγητό συνεχίζει να θεωρείται αποτελεσματικός τρόπος διαχείρισης δυσάρεστων κυρίως συναισθημάτων και εντοπίζεται χαμηλή αυτοεκτίμηση και δυσκολία στον έλεγχο των παρορμητικών συμπεριφορών, της διάθεσης, της ανίας, της ανησυχίας, του άγχους και του θυμού. Οι γυναίκες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο στα τέλη της εφηβείας ή στην πρώιμη ενηλικίωση.

Η Γνωστική Συμπεριφορική θεραπεία* έχει τρία στάδια αλληλοσυνδεόμενα μεταξύ τους: πρώτον την αυτοπαρατήρηση, δεύτερον την αυτοαξιολόγηση και τρίτον τον αυτοέλεγχο. Το άτομο συνειδητοποιεί και εντοπίζει τις δυσλειτουργικές σκέψεις, τα συναισθήματα που οδηγούν στη προβληματική συμπεριφορά, τη συχνότητα και την επανάληψη τους. Κατόπιν, μέσω της αυτοαξιολόγησης, το άτομο συγκρίνει και αξιολογεί τις επιτεύξεις του προηγούμενου σταδίου. Τέλος με την αυτορρύθμιση ενδυναμώνεται ο προσωπικός έλεγχος μέσω της καταγραφής των δυσλειτουργικών συμπεριφορών.