• emo.gr
  • Τέχνες
  • Εσιώπησε πολύ…Και τραγούδησε απίστευτα!
Εσιώπησε πολύ…Και τραγούδησε απίστευτα!

“Ο Νίκος Γκάτσος δεν πήγε ποτέ στην Αμοργό. Δεν έδωσε ποτέ συνέντευξη. Έλεγε τα απαραίτητα. Έζησε βίον ασκητικόν.

12 Μαΐου του 1992: ο σπουδαίος ποιητής, στιχουργός και μεταφραστής Νίκος Γκάτσος αφήνει την τελευταία του πνοή στο σπίτι του στην Αθήνα. Η σορός του θα μεταφερθεί στην γενέτειρα του, την κάτω Ασέα Αρκαδίας (Χάνια Φραγκόβρυσης παλιά), όπου και θα ταφεί.

Η χώρα  πενθεί έναν από τους σημαντικότερους ποιητές της, αυτόν που είχε  εκδώσει μόνο μια συλλογή, την περίφημη «Αμοργό» εν μέσω της Γερμανικής κατοχής, το 1943, ενώ έγραψε εκατοντάδες στίχους για τραγούδια.

O Οδυσσέας Ελύτης έγραψε: “Ο Νίκος Γκάτσος δεν πήγε ποτέ στην Αμοργό. Δεν έδωσε ποτέ συνέντευξη. Μας αποκάλυψε σε όλο το ποιητικό του μεγαλείο, τον Λόρκα. Ήταν ένας πολύ αυστηρός φίλος, κατά τον Μάνο Χατζιδάκι. Έλεγε τα απαραίτητα. Έζησε βίον ασκητικόν. Μακριά από την πολλή συνάφεια του κόσμου και τες πολλές κινήσεις  και ομιλίες, κατά τον Αλεξανδρινό. Εσιώπησε πολύ… Και τραγούδησε απίστευτα! Οι στίχοι των τραγουδιών του, πραγματικά ποιήματα οι περισσότεροι, μας διδάσκουν τι πάει να πει αρρενωπότητα της δημοτικής παράδοσης, οργανική λειτουργία της ομοιοκαταληξίας, ήθος της ελληνικής“.

gkatsos

Είναι προφανές ότι ο Γκάτσος με την “Αμοργό” γνώριζε ότι έφτασε σε απάτητες κορυφές. Σε αυτές που ένας εξαιρετικά ταλαντούχος και δουλευταράς γραφιάς θα πατήσει–αν είναι και τυχερός- μόνο μια φορά στη ζωή του.
Το έργο, το οποίο κυκλοφόρησε σε μόλις 308 αντίτυπα, θα αποτελέσει σημείο αναφοράς του ρεύματος του σουρεαλισμού στην Ελλάδα και θα τον καταξιώσει στον πνευματικό κόσμο της χώρας, ως έναν από τους κύριους εκφραστές του.

Η άποψη μας είναι ότι πρόκειται για ένα από τα συγκλονιστικότερα ποιήματα που γράφτηκαν ποτέ στη Νέα Ελληνική.

Παραθέτουμε ένα μικρό μέρος από το ποίημα  (δύο χαρακτηριστικά αποσπάσματα ) λέγοντας πως αν απομονώσει κανείς κάποιους λίγους σκόρπιους στίχους, σίγουρα θα χάσει το μεγαλείο της πληρότητας, τη μαγεία της ολότητας, της πρωτότυπης έκφρασης.

******************************************

«Αμοργός», Νίκου Γκάτσου

Με την πατρίδα τους δεμένη στα πανιά και τα κουπιά στον άνεμο κρεμασμένα

Οι ναυαγοί κοιμήθηκαν ήμεροι σαν αγρίμια νεκρά μέσα στων σφουγγαριών τα σεντόνια

Αλλά τα μάτια των φυκιών είναι στραμμένα στη θάλασσα

Μήπως τους ξαναφέρει ο νοτιάς με τα φρεσκοβαμμένα λατίνια

Κι ένας χαμένος ελέφαντας αξίζει πάντοτε πιο πολύ από δυο στήθια κοριτσιού που σαλεύουν

Μόνο ν’  ανάψουνε στα βουνά οι στέγες των ερημοκκλησιών με το μεράκι του αποσπερίτη

Να κυματίσουνε τα πουλιά στης λεμονιάς τα κατάρτια

Με της καινούργιας περπατησιάς το σταθερό άσπρο φύσημα

Και τότε θα  ‘ρθουν αέρηδες σώματα κύκνων που μείνανε άσπιλοι τρυφεροί και ακίνητοι

Μες στους οδοστρωτήρες των μαγαζιών μέσα στων λαχανόκηπων τους κυκλώνες

Όταν τα μάτια των γυναικών γίναν κάρβουνα κι έσπασαν οι καρδιές των καστανάδων

Όταν ο θερισμός εσταμάτησε κι άρχισαν οι ελπίδες των γρύλων

 

Γι’  αυτό λοιπόν κι εσείς παλληκάρια μου με το κρασί τα φιλιά και τα φύλλα στο στόμα σας

Θέλω να βγείτε γυμνοί στα ποτάμια

Να τραγουδήστε τη Μπαρμπαριά όπως ο ξυλουργός κυνηγάει τους σκίνους

Όπως περνάει η όχεντρα μες απ’ τα περιβόλια των κριθαριών

Με τα περήφανα μάτια της οργισμένα

Κι όπως οι αστραπές αλωνίζουν τα νιάτα.

 

Και μη γελάς και μην κλαις και μη χαίρεσαι

Μη σφίγγεις άδικα τα παπούτσια σου σα να φυτεύεις πλατάνια

Μη γίνεσαι ΠEΠPΩMENON

Γιατί δεν είναι ο σταυραητός ένα κλεισμένο συρτάρι

Δεν είναι δάκρυ κορομηλιάς ούτε χαμόγελο νούφαρου

Ούτε φανέλα περιστεριού και μαντολίνο Σουλτάνου

Ούτε μεταξωτή φορεσιά για το κεφάλι της φάλαινας.

Είναι πριόνι θαλασσινό που πετσοκόβει τους γλάρους

Είναι προσκέφαλο μαραγκού είναι ρολόι ζητιάνου

Είναι φωτιά σ’ ένα γύφτικο που κοροϊδεύει τις παπαδιές και νανουρίζει τα κρίνα

Είναι των Τούρκων συμπεθεριό των Αυστραλών πανηγύρι

Είναι λημέρι των Ούγγρων

Που το χινόπωρο οι φουντουκιές πάνε κρυφά κι ανταμώνουνται

Βλέπουν τους φρόνιμους πελαργούς να βάφουν μαύρα τ’  αυγά τους

Και τόνε κλαίνε κι αυτές

Καίνε τα νυχτικά τους και φορούν το μισοφόρι της πάπιας

Στρώνουν αστέρια καταγής για να πατήσουν οι βασιλιάδες

Με τ’ ασημένια τους χαϊμαλιά με την κορώνα και την πορφύρα

Σκορπάνε δεντρολίβανο στις βραγιές

Για να περάσουν οι ποντικοί να πάνε σ’ άλλο κελάρι

Να μπούνε σ’ άλλες εκκλησιές να φαν τις Άγιες Τράπεζες

Κι οι κουκουβάγιες παιδιά μου

Οι κουκουβάγιες ουρλιάζουνε

Κι οι πεθαμένες καλογριές σηκώνουνται να χορέψουν

Με ντέφια τούμπανα και βιολιά με πίπιζες και λαγούτα

Με φλάμπουρα και με θυμιατά με βότανα και μαγνάδια

Με της αρκούδας το βρακί στην παγωμένη κοιλάδα

Τρώνε τα μανιτάρια των κουναβιών

Παίζουν κορώνα-γράμματα το δαχτυλίδι τ’ Άη-Γιαννιού και τα φλουριά του Αράπη

Περιγελάνε τις μάγισσες

Κόβουν τα γένια ενός παπά με του Κολοκοτρώνη το γιαταγάνι

Λούζονται μες στην άχνη του λιβανιού

Κι ύστερα ψέλνοντας αργά μπαίνουν ξανά στη γη και σωπαίνουν

Όπως σωπαίνουν τα κύματα όπως ο κούκος τη χαραυγή όπως ο λύχνος το βράδυ.

………………………………………………………………………………………….

Πετάτε τους νεκρούς είπ’  ο Ηράκλειτος κι είδε τον ουρανό να χλομιάζει

Κι είδε στη λάσπη δυο μικρά κυκλάμινα να φιλιούνται

Κι έπεσε να φιλήσει κι αυτός το πεθαμένο σώμα του μες στο φιλόξενο χώμα

Όπως ο λύκος κατεβαίνει απ’ τους δρυμούς να δει το ψόφιο σκυλί και να κλάψει.

Τι να μου κάμει η σταλαγματιά που λάμπει στο μέτωπό σου;

 

……………………………………………………………………………………………..

Πηγή Νίκος Γκάτσος, Αμοργός, Εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα, 1997

 

  • Εντυπωσιασμένος
  • Χαρούμενος
  • Απογοητευμένος
  • Θυμωμένος
  • Βαρετό
  • Φοβισμένος

#emo attacks
  • Τούρκικη μαφία, απλή μέθοδος των τριών : στις 8 συλλήψεις, 49 όπλα, στις 100 πόσα;
  • Δύσκολες ώρες για τον Νίκο Σαργκάνη, το μυθικό “φάντομ” του ελληνικού ποδοσφαίρου
  • Ποιος εξόπλισε ξανά τους τζιχαντιστές που επελαύνουν στη Συρία; Τελειώνει το καθεστώς Άσσαντ;
  • Διαστημική Παρί, πέρασε σαν άνεμος από το ΣΕΦ, παρότι ο Ολυμπιακός γύρισε με ένα 22-0 το παιχνίδι στα τελευταία λεπτά