Το μετέωρο βήμα των αμερικανο-ρωσικών διαπραγματεύσεων. Μπορεί οι WW-I & WW-II να ανέδειξαν την αμερικανική υπερδύναμη, αλλά η παγκόσμια ηγεμονία τους εξελίχθηκε σε διπολισμό μέσω της “ισορροπίας του τρόμου”, δηλαδή στην μεταπολεμική αναγνώριση από τις ΗΠΑ των “σφαιρών επιρροής” – γεγονός που εκφράστηκε θεσμικά στην Υφεση Ανατολής-Δύσης του Ελσίνκι. ”

Σφαίρες επιρροής”, δηλαδή, που η γονατισμένη οικονομικά Βρετανική Αυτοκρατορία με τον Τσώρτσιλ επιχείρησε να συμφωνήσει με τον Στάλιν, αποτυγχάνοντας παταγωδώς από την υπερκέραση που υπέστη από την Ουάσινγκτον και η οποία εκφράστηκε με την αμερικανική υπονόμευση (ή καλύτερα ξήλωμα) των βρετανικών ερεισμάτων παντού και ιδιαίτερα στην Μέση Ανατολή (Σουέζ, Κύπρος, κλπ). Πόνταραν ορθά στην σοβιετική ανοχή στις ενδο-δυτικές ανακατατάξεις σε συνθήκες διπολισμού, καθώς η Μόσχα πρωτίστως ενδιαφερόταν να διαπραγματευτεί με την Ουάσιγκτον την Ύφεση, κάτι που έγινε εφικτό με την κρίσης της Κούβας και την αμερικανική ήττα στο Βιετνάμ.

Το Λονδίνο κάνοντας την ανάγκη φιλοτιμία αρκέστηκε στην “ειδική σχέση” (“special relationship”) με τις ΗΠΑ, ενώ τα ίδια έπαθε και η Γαλλία (παρά την καταδικασμένη αντίσταση του Ντε Γκωλ). Εγκλωβισμένη ανάμεσα σε Βόννη και Λονδίνο αποδέχθηκε τον αμερικανικό σχεδιασμό της δημιουργίας των “Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων”, έχοντας απωλέσει όπως και η Βρετανία τα αποικιακά ερείσματα στην Ασία, Αφρική και Μέση Ανατολή, συμπιέστηκε στην μέγγενη του ψυχρού πολέμου.

Όλα αυτά είναι γνωστά, ειδικά όταν η συζήτηση εστιάζει μονοδιάστατα στα power politics, αγνοώντας την μεγάλη ανατροπή που συνέβη ακριβώς στα τέλη των ’70s με την ραγδαία υπερίσχυση σ’ όλη την δεκαετία του ’80s της μονεταριστικής πολιτικής, δηλαδή την κυριαρχία του χρηματοπιστωτικού τομέα στην παγκόσμια οικονομία. Εκφράστηκε κυρίως με τα Reganomics και το Thacherism συμπαρασύροντας τα πάντα στο διάβα τους μέχρι την φούσκα του 2008, που συγκλονισε τις δυτικές οικονομίες που αποδόθηκαν σε μια κυνική προσπάθεια damage limitation (και έστειλε την “λυπητερή” του ευρωπαϊκού βορρά στα PIGS του ευρωπαϊκού Νότου, όπως είδαμε στην Σύνοδο των Καννών).

Βέβαια η παγκόσμια κερδοσκοπική “αμετροέπεια” του μονεταρισμού δεν θα είχε συμβεί χωρίς την άρση των γεωπολιτικών περιορισμών που δημιούργησε το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και την κατάρρευση της σοβιετικής υπερδύναμης, που άφησε μια παραπαίουσα σε δυτική μετάβαση Μόσχα, η οποία διασώθηκε ένα μόλις βήμα πριν το βάραθρο από τις πολιτικές δυνάμεις ανασύνταξης που εκφράστηκαν με τον Πούτιν.

Τα καλά νέα του “τέλους της ιστορίας” με την επαγγελία των Θάτσερ και Μπους για μια “στρατηγική εταιρική σχέση” με την Ρωσία πήραν τέλος με την ανατροπή της Θάτσερ και την εκλογική νίκη του “κεντρώου” (sic!) αλλά πολιτικά αδύναμου Κλίντον με την απίστευτη σύγκλιση ρεπουμπλικάνων και δημοκρατικών, βασισμένη στα γεράκια της Wall Street και του Πενταγώνου.

Τουλάχιστον ο Κλίντον εξαναγκάστηκε, όπως εύστοχα επισήμανε ιδιωτικά ο “δικός” μας Τένετ, (σε αντίθεση με την μαριονέτα των Τόνι Μπλέρ, Βρετανού πρωθυπουργού της καρικατούρας των Νέων Εργατικών) στην πλήρη αναστροφή των κομβικών επιλογών των Θάτσερ και Μπους για μια “στρατηγική εταιρική σχέση” με την Ρωσία, που άλλωστε έδειξε την αξία της στον πρώτο πόλεμο του Κόλπου: συγκατάνευσε στην προς ανατολάς διεύρυνση του ΝΑΤΟ και προς τις λοιπές πολιτικές, τις οποίες οδήγησε στην κορύφωση ο Μπούς ο νεότερος με τον δεύτερο πόλεμο στον Κόλπο και τον συγκλονισμό του “Σημείου μηδέν”.

Αλλά όπως είχα την ευκαιρία να επισημάνω σε προηγούμενο σχόλιο μου, έχουμε ήδη περάσει στον “κινεζικό αιώνα”, έχουμε μια πιο συνεκτική και αποφασιστική (Γεωργία, Συρία, Λιβύη, …) ρωσική πολιτική βασισμένη στην πυρηνική ισχύ της και μια τεράστια διεθνή ρευστότητα, που έχει αυξήσει τα στρατηγικά διλήμματα σ’ ένα κόσμο μπροστά στον τεχνολογικό κατώφλι μιας διαστημικής αποίκισης για την αναζήτηση εξωτικών πρώτων υλών και συσσωρευμένων οικουμενικών προβλημάτων (ενεργειακή φτώχεια, πανδημία, πανισλαμισμός, κ.α.).

Η ανάγκη διεθνούς σταθεροποίησης κραυγάζει!

Το ζήτημα είναι αν υπάρχει στις αμερικανο-ρωσικές διαπραγματεύσεις γνήσια πολιτική βούληση για διεθνείς συμβιβασμούς.

Oι απαντήσεις για το τι θα προκύψει δεν ε;iναι εύκολες γιατί αφορούν μια έρπουσα διαπραγμάτευση σε εξέλιξη, η οποία στην βάση της έχει ακόμη ζητούμενο μια υπό διαμόρφωση αμερικανική πολιτική βούληση. Αν θέλουμε να αναλύσουμε τα σημεία εκκίνησης της κάθε πλευράς, για την Ρωσία η εκτόνωση της ουκρανικής αντιπαράθεσης είναι το έλασσον. Το μείζον είναι η αναζήτηση Στρατηγικής Σταθερότητας στις σχέσεις ΗΠΑ-Ρωσίας στην γηραιά ήπειρο.

Αυτή είναι η διακηρυγμένη ρωσική επιδίωξη και η Ουκρανία είναι απλώς ένα κομβικό σημείο αναφοράς. Γιατί, όπως ανάφερα αλλού, η Ρωσία παραμένει παγκόσμια δύναμη και για αυτό έχει Ειδικό Βάρος (και Λόγο τον οποίον ήδη από τα 90s το ΝΑΤΟ προσπαθεί να της αφαιρέσει) στα θέματα της ευρωπαϊκής ασφάλειας και ειδικά στα θέματα πλέον ρωσικής ασφάλειας.

Στις κατά βάση διερευνητικές αμερικανο-ρωσικές διαπραγματεύσεις στις 10.1.2022, θα κριθούν τα περιθώρια συμβιβασμού. Το “brinkmanship” (το “χαρτί” της επέμβασης στην Αν. Ουκρανία) που εμμέσως βάζει στο διαπραγματευτικό τραπέζι προκρίνοντας πρωτίστως την διπλωματική συνεννόηση, θέτει διλήμματα στην αμερικανική πλευρά.

Η Ουάσιγκτον έπαιξε με την ιδέα να πάει την επέκταση του ΝΑΤΟ στα “άδυτα των αδύτων” της ρωσικής ασφάλειας, αλλά η αμερικανική θέση εκκίνησης είναι ότι προς το παρόν δεν επιθυμεί κλιμάκωση της αντιπαράθεσης και βεβαίως επιθυμεί αποφυγή αναθεώρησης της πολιτικής διεύρυνσης του ΝΑΤΟ, οπότε μάλλον προκρίνει αναβολή εφαρμογής της για καταλληλότερες συνθήκες.

Τι θα γίνει όμως με την αυξανόμενη αν και άτυπη αμερικανική στρατιωτική παρουσία στην Ουκρανία, που αν συνεχιστεί οδηγεί σε κλιμάκωση;

Διαπραγματευτικά στην ρωσική θέση κλιμάκωσης οι ΗΠΑ αντιπαραθέτουν τον καταιγισμό κυρώσεων, αλλά όχι την άμεση στρατιωτική εμπλοκή. Η Ουάσιγκτον επιθυμεί την εκτόνωση της κρίσης και όχι την επίλυση της στρατηγικής διένεξης.

Το ερώτημα παραμένει γιατί η Ουάσιγκτον επιμένει στην Ουκρανία με ανοικτό το αμερικανικό γεωπολιτικό ζητούμενο της Κίνας, όταν μάλιστα η σινο-ρωσική προσέγγιση καλά κρατεί. Μπορεί η αμερικανική στρατιωτική πίεση ασφάλειας στο μαλακό υπογάστριο της Ρωσίας, την Ουκρανία και την Μαύρη Θάλασσα, να ξεκλειδώσει τα κινέζικα διλήμματα της αμερικανικής πολιτικής;

Μπορεί να επαναληφθεί ένας “Κριμαϊκός πόλεμος” χωρίς να είναι ταυτόχρονα και φάρσα και τραγωδία στην γηραιά ήπειρο;

Ας έχουμε υπομονή να δούμε τις εξελίξεις στις αμερικανο-ρωσικές διαπραγματεύσεις αντί να προσφεύγουμε σε εικασίες και σενάρια.