Κάποιες καταστάσεις βιώνονται με έντονα συναισθήματα θυμού, απογοήτευσης, θλίψης, άγχους και δεν είναι εύκολο να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά. Οι γρήγοροι ρυθμοί της καθημερινότητας γεμίζουν ευθύνες, αμφιβολία και αβεβαιότητα περιορίζοντας τον ελεύθερο χρόνο.

Η έλλειψη χαλάρωσης και ενασχόλησης με ευχάριστες δραστηριότητες δεν επιτρέπουν στο άτομο να αποφορτιστεί με συνέπειες στη διάθεση και στον ψυχισμό του.

Αν οι αρνητικές σκέψεις και τα συναισθήματα δεν εξομαλυνθούν το άτομο δεν θα είναι σε θέση να τα διαχειριστεί με πιθανότητα εμφάνισης συμπτωμάτων που παραπέμπουν σε κάποια ψυχική διαταραχή.

Στο φάσμα των ψυχικών διαταραχών περιλαμβάνονται δυσλειτουργικά συμπτώματα που επηρεάζουν τη σκέψη, το συναίσθημα και την συμπεριφορά. Κάποια από αυτά είναι: η ένταση, ανησυχία, οι μεταπτώσεις στη διάθεση, η απώλεια ενδιαφέροντος, μειωμένη συγκέντρωση και έκπτωση μνήμης, ψευδαισθήσεις, ευφορία, αυτοκτονικός ιδεασμός, υπερφαγικά επεισόδια, ηθελημένη στέρηση φαγητού, θλίψη, έμμονες σκέψεις, έντονες φοβίες, πανικός, απομόνωση, αναβλητικότητα, διαταραχές ύπνου, ατονία και ευερεθιστότητα.

Τα αίτια εμφάνισης ποικίλουν ενώ ο συνδυασμός περιβαλλοντικών (στρεσσογόνα γεγονότα, μαθημένες συμπεριφορές) και γενετικών παραγόντων (κληρονομικότητα, βιοχημεία) συνήθως συμβάλλουν στην ενεργοποίηση.

Η «αδυναμία χαρακτήρα» και η «κακή διαπαιδαγώγηση» δεν αποτελούν παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνιση τους.

Μία ψυχική διαταραχή μπορεί να συνυπάρξει ή να είναι αποτέλεσμα μίας οργανικής πάθησης π.χ. στον καρκίνο, σε νευρολογικές ή νευροεκφυλιστικές διαταραχές. Διαφοροποιήσεις όσον αφορά την συχνότητα και την ένταση των συμπτωμάτων μπορεί επίσης να υπάρξει. Οι πιο συχνές είναι οι συναισθηματικές (κατάθλιψη, δυσθυμία, διπολική διαταραχή), οι αγχώδεις (γενικευμένη, κρίσεις πανικού, ψυχαναγκαστική διαταραχή, έμμονες σκέψεις, ψυχοσωματικά και φοβίες), οι διαταραχές πρόσληψης τροφής (ανορεξία, βουλιμία, υπερφαγία), τα ανοϊκά σύνδρομα (Alzheimer’s) και οι ψυχώσεις (σχιζοφρένεια, παραληρητικές διαταραχές).

Οι ψυχικές διαταραχές είναι συχνές στο γενικό πληθυσμό. Υπολογίζεται ότι περίπου ένας  στους δέκα πάσχει από κάποια αγχώδη διαταραχή ενώ οι συναισθηματικές διαταραχές πλήττουν περίπου 1 στα 5 άτομα.

Οι ψυχώσεις μπορεί να εμφανιστούν στο 1% του πληθυσμού ενώ 1 στους 20 άνω των 65 μπορεί να παρουσιάσει ανοϊκά συμπτώματα.

Τα άτομα που εμφανίζουν κάποια από τα συμπτώματα μίας ψυχικής διαταραχής δεν είναι αποτυχημένα ενώ ο καθένας που αποφασίζει να επισκεφτεί έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας δε σημαίνει ότι είναι ανίκανος να λύσει μόνος του τα προβλήματά του.

Η ακριβής διάγνωση αποτελεί το κλειδί για την σωστή θεραπεία είτε αυτή είναι φαρμακευτική, ψυχοθεραπευτική ή συνδυασμός αυτών. Η ενεργή συμμετοχή της οικογένειας διευκολύνει τον πάσχοντα και επιταχύνει τη θεραπεία. Σημαντική είναι και η άμεση και έγκαιρη προσέλευση σε έναν επαγγελματία ακόμα κι αν τα συμπτώματα είναι ήπια.