Διάσημα τα πρόσωπα που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην Εθνική Παλιγγενεσία, γνωστά και αυτά με τον αμφιλεγόμενο ρόλο.

Σε αυτό το σημείωμα θα ασχοληθούμε με τους αφανείς ήρωες, που καταρχάς ήταν οι στρατιώτες, γεωργοί, ναύτες και κτηνοτρόφοι στην πλειοψηφία τους, αυτοί που επέάνδρωσαν τα ασκέρια και τα καράβια, αυτοί που έδωσαν τις ιστορικές μάχες και ναυμαχίες στον Αγώνα του ’21, που εκτός από σκληρός, ήταν και μακροχρόνιος, με αποτέλεσμα την καταστροφή όλης της παραγωγικής (κυρίως αγροτικής) διαδικασίας.

Πολλοί από αυτούς ούτε που ασχολήθηκαν με αποζημιώσεις, ρουσφέτια κι εξυπηρετήσεις, γυρνώντας την πλάτη στο κράτος των Βαυαρών. Τους έφτανε το χάλκινο μετάλλιο του Αγώνα που έπαιρναν ως υπαξιωματικοί ή το σιδερένιο των στρατιωτών.

Το μετάλλιο είχε και μία πρακτική όψη στη ζωή των απλών ανθρώπων που προσπάθησαν να ξαναφτιάξουν το βιος τους από το μηδέν μετά το τέλος του Πολέμου της Ανεξαρτησίας.

Σήμαινε αυτόματα και άδεια οπλοφορίας, προνόμιο που σε μια εποχή με έξαρση των ληστειών, δεν ήταν διόλου ευκαταφρόνητο. Ήταν μάλλον εξαιρετικά σημαντικό για την καθημερινότητα, ιδίως της υπαίθρου.

Δύο ξεχασμένοι ήρωες και μια ηρωίδα

Πρότυπο ανιδιοτέλειας υπήρξε ο άγνωστος στους περισσότερους, Αθανάσιος Τσάκας από το Μοναστηράκι Αγράφων (1789-1851). Πολύ νέος, ήταν συμπολεμιστής του Κατσαντώνη και διακρίθηκε για την ανδρεία του. Στη διάρκεια της Επανάστασης, πολέμησε στο πλευρό του Καραϊσκάκη, τον οποίο έσωσε από βέβαιο θάνατο στη μάχη των στενών του Σοβόλακου. Ο θρυλικός “γιος της καλόγριας” μάλιστα, τον χαρακτήρισε ως έναν από τους γενναιότερους Αγραφιώτες. Μετά το τέλος του Αγώνα, αποσύρθηκε στον Παρνασσό, όπου ασχολήθηκε με την κτηνοτροφία.

Στο ορεινό του καταφύγιο, τον επισκέφθηκαν ο Όθωνας με την Αμαλία, προτρέποντάς τον να υποβάλει αίτηση για να ανταμειφθεί για όσα πρόσφερε στην Επανάσταση. Όμως ο Τσάκας αρνήθηκε κατηγορηματικά και τους είπε ότι δεν ήθελε καμία αμοιβή για την εκπλήρωση των καθηκόντων του προς την πατρίδα.

Ηρωική και επίσης άγνωστη μορφή του ’21 ήταν ο καταγόμενος από τους Παξούς, Γεώργιος Ανεμογιάννης (1798-1821). Υπηρετούσε ως ναύτης στο πλοίο της Μπουμπουλίνας “Οι Σύμμαχοι”, το οποίο συμμετείχε στον αποκλεισμό της Ναυπάκτου και στην επίθεση εναντίον του φρουρίου της (25 Μαΐου 1821).

Η επίθεση απέτυχε και αποφασίστηκε η πυρπόληση του τουρκικού στόλου που βρισκόταν προστατευμένος κάτω από το φρούριο της Ναυπάκτου. Μοναδικός εθελοντής για την “πλοήγηση” του πυρπολικού ήταν ο Γεώργιος Ανεμογιάννης.

Παρά την ανδρεία που έδειξε, η επιχείρηση απέτυχε και πιάστηκε από τους Τούρκους, οι οποίοι αρνήθηκαν να τον ανταλλάξουν με αιχμαλώτους τους ή χρήματα. Ο Ανεμογιάννης βρήκε φρικτό θάνατο με ανασκολοπισμό. Το άψυχο σώμα του παρέμεινε για αρκετές μέρες στις επάλξεις του φρουρίου για παραδειγματισμό και εκφοβισμό. Μνημείο του Γ. Ανεμογιάννη υπάρχει σήμερα στην είσοδο του λιμανιού της Ναυπάκτου. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Ναύπακτος παραδόθηκε από τους Τούρκους στους Έλληνες, μόλις το 1829.

Μια επίσης άγνωστη στο ευρώ κοινό ηρωίδα του 1821, είναι η Δόμνα Βισβίζη (1783-1850). Γεννήθηκε στην Αίνο της Θράκης και το 1808, παντρεύτηκε τον συμπατριώτη της πλοίαρχο Χατζη – Αντώνη Βισβίζη. Με την έναρξη της Επανάστασης, ο Βισβίζης με το μπρίκι “Καλομοίρα”, το οποίο είχε πλήρωμα 140 ναύτες, 16 κανόνια, ακόμα και αίθουσα συνεδριάσεων (!), στην οποία αργότερα θα διεξάγονταν οι συνεδριάσεις του Άρειου Πάγου, πήρε μέρος σε πολλές επιχειρήσεις.

Από τον Μάιο του 1821, στο πλοίο επιβιβάστηκε η σύζυγός του Δόμνα και τα 5 ανήλικα παιδιά τους. Στη διάρκεια της πολιορκίας του Ευρίπου (1822), ο καπετάν Χατζή – Αντώνης έχασε τη ζωή του. Τότε, η σύζυγός του, με τη βοήθεια του υπαρχηγού του πλοίου, καπετάν Σταυρή, ανέλαβε τη διακυβέρνησή του για δύο περίπου χρόνια, ξοδεύοντας όλη την περιουσία της για πολεμοφόδια και συντήρηση της “Καλομοίρας”.

Όταν οι πόροι της εξαντλήθηκαν και το πλοίο είχε υποστεί πολλές ζημιές, η Δόμνα Βισβίζη, το παραχώρησε στους Υδραίους που το μετέτρεψαν σε πυρπολικό. Μ’ αυτό, ο Ανδρέας Πιπίνος ανατίναξε στα στενά του Τσεσμέ τη φρεγάτα “Χασνέ Γκεμσί” του τουρκικού στόλου, που ήταν το θησαυροφυλάκιό του.

Η Δόμνα Βισβίζη έζησε τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής της πάμφτωχη, σε Ναύπλιο, Σύρο και Πειραιά, όπου και πέθανε. Η Ελληνική Πολιτεία δεν ανταποκρίθηκε στις εκκλήσεις και αιτήσεις της για κάποια αποζημίωση.

Μόνον ένα από τα παιδιά της, ο Θεμιστοκλής (αρχικό όνομα Δημήτριος) σπούδασε, με γαλλική υποτροφία στο Παρίσι και με την επιστροφή του στην Ελλάδα (1832), εργάστηκε στο Υπουργείο Εξωτερικών και αργότερα έγινε διοικητής Νάξου.

Εν πολλοίς άλλοι ήταν αυτοί που τα έδωσαν όλα για την Πατρίδα και άλλοι επωφελήθηκαν με την απελευθέρωσή της έχοντας προσφέρει ελάχιστα ή ακόμη και τίποτα.

Έτσι όπως συμβαίνει συνήθως.