Στην Ελλάδα το φαινόμενο γνωρίζει τρομερή έξαρση ξανά. Το τελευταίο θύμα, η Κυριακή από τους Αγίους Αναργύρους, που σφάχτηκε λίγα μέτρα από το Α.Τ., αποτέλεσε την τραγική αφορμή για να ενσκήψουν όλοι σε ένα κοινωνικό πρόβλημα που συχνά αποσιωπείται.

Αν και συχνή η ενδοοικογενειακή βία αποτελεί «μυστικό» λόγω των αισθημάτων ντροπής και ενοχών που εγκλωβίζουν το «θύμα» να μην αναζητήσει βοήθεια. Περιλαμβάνει την σωματική και σεξουαλική κακοποίηση, την συναισθηματική και ψυχολογική βία, τον διαρκή έλεγχο και την κοινωνική απομόνωση.

Το φαινόμενο έχει τρεις φάσεις: πρώτα παρατηρείται ένταση, ενώ μετά είναι πιθανή η εκδήλωση επικίνδυνης επίθεσης. Στην τελευταία, ο θύτης θα προσπαθήσει να απολογηθεί και θα υποσχεθεί ότι δεν θα επαναληφθεί ξανά. Το θύμα αισθάνεται ενοχές και θεωρεί υπαίτιο τον εαυτό του. Οι συνέπειες περιλαμβάνουν τον ψυχισμό, τις διαπροσωπικές σχέσεις, την λειτουργικότητα αλλά και την σωματική ακεραιότητα. Τα θύματα εμφανίζουν καταθλιπτική διάθεση, άγχος, ανησυχία και διαταραχές στον ύπνο. Συχνά είναι απομονωμένα από φίλους και οικογένεια, παρουσιάζουν προβλήματα στην εργασία ενώ αν πρόκειται για μητέρες βιώνουν ελλείψεις που εκδηλώνονται στην επικοινωνία και την σχέση με τα παιδιά. Το θύμα εμφανίζει χαμηλή αυτοεκτίμηση, παθητική συμπεριφορά, ανοχή στην ταπείνωση και την προσβολή προσωποποιώντας το πρόβλημα: «το αξίζω» και «εγώ φταίω».

Οι λόγοι που παραμένουν στη σχέση είναι πολλοί. Κατά κύριο λόγο δεν πιστεύουν ότι θα τα καταφέρουν διαφορετικά αλλά υπάρχει και η οικονομική εξάρτηση. Ο φόβος σχετίζεται με την αντίδραση τόσο του θύτη όσο και της οικογένειας που μπορεί να αρνηθεί τη στήριξη.

Οι θύτες είναι κάθε εκπαιδευτικού, μορφωτικού, οικονομικού και κοινωνικού επιπέδου, δεν εμφανίζουν συμπτώματα βίαιης συμπεριφοράς έξω από το σπίτι και ο περίγυρος δεν αντιλαμβάνεται κάτι. Σαν άτομα έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, είναι αυταρχικοί, κτητικοί, απόλυτοι και άκαμπτοι, ζηλεύουν παθολογικά και εμφανίζουν στοιχεία αντικοινωνικά ή ναρκισσιστικά.

Ποια είναι όμως τα χαρακτηριστικά της κακοποίησης εκτός από τα εμφανή σημάδια μίας βίαιης συμπεριφοράς όπως είναι οι μώλωπες και οι εκδορές; Η ψυχολογική κακοποίηση προηγείται της σωματικής καθώς επιτυγχάνεται ο έλεγχος, η απομόνωση και ο εγκλωβισμός. Ο θύτης υποτιμά το θύμα και δεν έχει κανέναν σεβασμό ως προς τα δικαιώματα ή τις επιθυμίες του, προχωρώντας σε ταπεινωτικές πράξεις ή εκφράσεις, εκφοβισμό μέσω απειλών, επίδειξης δύναμης και κυριαρχίας, αδιαφορία και άρνηση επικοινωνίας. Σταδιακά το θύμα αποδυναμώνεται, αισθάνεται τύψεις, ενοχές, φόβο και ντροπή.

Για την αντιμετώπιση χρειάζεται ενημέρωση και πληροφόρηση. Αρχικά το θύμα μπορεί να επιλέξει ένα πρόσωπο φιλικό που εμπιστεύεται. Αν ακόμα κι αυτό είναι δύσκολο τότε μπορεί ανώνυμα να πάρει τηλέφωνο σε κάποια αρμόδια υπηρεσία που προσφέρει νομική, ψυχολογική στήριξη ακόμα και φιλοξενία. Το περιβάλλον πρέπει να είναι αφυπνισμένο. Αν παρατηρήσετε οποιαδήποτε αλλαγή στον ψυχισμό μίας φίλης, συγγενούς ή της κόρης προσπαθήστε να την κάνετε να ανοιχτεί, να νιώσει άνετα, να μειώσει το αίσθημα της ντροπής που αισθάνεται και να συνειδητοποιήσει ότι είναι ένα συχνό φαινόμενο για το οποίο δεν ευθύνεται προσωπικά. Αν παρατηρήσετε επίσης ασυνήθιστες μελανιές ή τραύματα επίσης ρωτήστε ακόμα κι αν σας πει ότι χτύπησε μόνη της ή κατά λάθος. Αν πιστεύετε ότι δεν μπορείτε ή δεν ξέρετε τον τρόπο, απευθυνθείτε σε κάποια αρμόδια υπηρεσία ή σε κάποιον επαγγελματία ψυχικής υγείας.

Μην κλείνετε τα μάτια με την δικαιολογία ότι «όλα τα ζευγάρια μαλώνουν» και «όλοι οι γάμοι περνούν κρίση». Επίσης αν γνωρίζετε τον θύτη να είστε επιφυλακτικοί σε πιθανές κατηγορίες ή ευθύνες που μπορεί να αποδώσει προκειμένου να καλύψει τον εαυτό του. Το να προχωρήσει ένα ζευγάρι σε διαζύγιο δεν αποτελεί πλέον ταμπού ούτε στίγμα. Είναι λιγότερο επίπονο να διαλυθεί ένας γάμος από το να έρθετε αντιμέτωποι με τις μακροχρόνιες συνέπειες της κακοποίησης.

Αν διαπιστώσετε βίαιη ή κακοποιητική συμπεριφορά εις βάρος σας ή έχετε γίνει μάρτυρας:

Καλέστε την αστυνομία για να υποβάλλεται μήνυση ή αναφορά. Μεταβείτε στο τμήμα για να αναφέρετε το συμβάν. Μετά την ενεργοποίηση και των νέων πρωτοκόλλων, οι καταγγελίες θα βρουν πιο ευήκοα ώτα από ό,τι στο πρόσφατο παρελθόν.

Ζητήστε νομική και ψυχολογική βοήθεια. Μιλήστε σε κάποιον στον οποίο έχετε εμπιστοσύνη.

Η ενδοοικογενειακή βία αποτελεί ποινικό αδίκημα και όχι ιδιωτική υπόθεση.

Και τελικά πρέπει να φτάσουμε στο σημείο η καταγγελία να είναι το φυσικό επακόλουθο μιας βίαιης συμπεριφοράς, μια φυσική και όχι μια ηρωική πράξη.