Ένα από τα λιγότερο δημοφιλή διηγήματα του Καραγάτση, που έγινε trend  πριν λίγα χρόνια όταν έγινε κόμικ (από εκεί παρμένη και η φωτό), έχει ίσως πολλά να μας πει συμβολικά και αλληγορικά για τις Άγιες μέρες που διανύουμε, ιδίως τις φετινές, της σχετικής αποστασιοποίησης, της καραντίνας για λίγους και της δικαιολογίας στα διόδια για τους πολλούς.

Να πούμε κάποια πράγματα για το χωροχρονικό πλαίσιο:

Λιμάνι του Πειραιά, κάπου στη δεκαετία του ’30. Μεγάλη Δευτέρα. Ο Χρήστος Νεζερίτης, μαστούρης ολκής και πρεζάκι θολωμένο από τις ντάγκλες (έπαιρνε χάπια και χασίς και από σιρόπια Ντικοβίξ, όπως έλεγε και το αλήστου μνήμης σύνθημα), περιφέρεται με πρόγραμμα στο καρνάγιο, στους τεκέδες, τα καφενεία και τους δρόμους, παραμιλώντας και παραληρώντας.

Ο κόσμος τον περιγελά με τις ιστορίες που λέει, η μάνα του, φαρμακωμένη (τότε δεν υπήρχαν τραγωδίες, μόνο “φαρμάκια”), παλεύει να τον συνεφέρει.  Αδύνατον όμως.

Μεγάλη Πέμπτη τον μπουζουριάζουν στην ψειρού, η αστυνομία εκτός από την πρέζα τον κατηγορεί και για κομμουνιστή (από τους πιο λυσσασμένους) επικίνδυνο για τη δημόσια τάξη, κάποιο «όργανο» του πασάρει σκόνη, ο Χρήστος Νεζερίτης ρουφάει απρόσεκτα. Πεθαίνει. Κι αρχίζει η περιπλάνηση. Της ψυχής του. Στον Παράδεισο, στο Καθαρτήριο, στην Κόλαση: από παντού τον διώχνουν, δεν τον θέλει κανένας. Έξω από κάθε νόρμα και προδιαγραφή είναι ο χαρακτήρας και τα χούγια του.

Και ποιος να τον θέλει,  ένα “μισοπάλαβο κι αποκτηνωμένο πρέζα της Τρούμπας”. Έτσι τον είπε ο  κύριος διοικητής όταν κατάλαβε πως δεν ήταν ο επικίνδυνος ινστρούχτορας.

Διότι ο κύριος διοικητής είχε πει μακιαβελικά πως όταν δεν υπάρχει έγκλημα για να καταστείλει, η αστυνομία το δημιουργεί.  Γιατί τι θα πουν οι φορολογούμενοι;

Αλλά όχι κι έτσι. Ο Νεζερίτης δεν μπορούσε να στηρίξει ούτε τα πόδια του, που να στηριχθεί έστω για τους τύπους μια κατηγορία πολιτικού περιεχομένου;

Δυο μέρες πριν η μάνα του τον είχε περιμαζέψει. Πήγε να ξεφύγει αλλά σκόνταψε στο πεζοδρόμιο (που δεν είχε φτιάξει ο Δήμος).

Αφού έκλαψε τον περιποιήθηκε και τον πήγε στην εκκλησιά Μεγάλη Τρίτη. Πήγε άβουλος, καθώς όλη μέρα τριγύριζε στο σπίτι: “Ήταν που του έλειπε η πρέζα κι η ψυχή του την αποζητούσε”.

Στην εκκλησιά τα σχόλια για το χάλι του περίσσεψαν. Αλλά το ενδιαφέρον του κοινού που λάτρευε τις συνάξεις στην Εκκλησιά (δεν υπήρχε τότε Survivor) κέντρισε ένα καλοντυμένο ζευγάρι άλλου κόσμου. Κι έγινε σούσουρο όταν η εντυπωσιακή γυναίκα, μια ξανθιά με μάτια μενεξελιά -πολύ όμορφη και πολύ έξυπνη για να παντρευτεί εργάτη- έβαλε τις παλάμες της στο πρόσωπο κι έκλαιγε.

Και η σκηνή τελειώνει με τον πρεζάκη να πηγαίνει προς το μέρος της. Και τότε γίνεται το αναπάντεχο και σκανδαλώδες: η Μαγδαληνούλα όπως με απαλή φωνή (αυτή που χαρίζει ο Θεός σε όσους αγαπούν) την προσφώνησε ο πρεζάκης πέφτει στα πόδια του και του ζητά να τη συγχωρέσει για το κακό που του έκανε.

“-Μαγδαληνή, είπε σιγανά. Δεν μου ‘κανες κακό. Δεν έχω τίποτα να σου συχωρέσω .

Έτσι μίλησε ο Χρήστος Νεζερίτης, ο πρεζάκης. Και με σιγανή περπατησιά βγήκε από την εκκλησιά έξω, στο δρόμο…”

Κάπως έτσι (πολύ πιο λογοτεχνικά ασφαλώς) τα λέει ο Καραγάτσης.

Συνηθισμένη ιστορία-κλασικό σενάριο ελληνικές ταινίας των ’50ς, άντε 60ς θα πείτε.

Η κοπέλα δεν είναι κανένα κορόιδο: όμορφη κι έξυπνη καθώς είναι παρατά τον αρραβωνιάρη της τάξης της για μια καλύτερη ζωή. Φεύγει με μια “κούρσα” συνήθως σιέλ, μπορεί και κόκκινη, ανάλογα τα φράγκα που διέθετε για το φιλμ, η Φίνος Φιλμ.

Ας βάλουμε τώρα στη θέση της Μαγδαληνής, ό,τι μακρινό και άπιαστο (ίσως μια άσκοπη βόλτα Αθήνα-Θεσσαλονίκη ή από το Βορρά μέχρι το Νότο να με αγαπάς δεν βρήκα τρόπο που λέει και ο Μπιλ Καρράς).

Την αιτία (ή μήπως την αφορμή) που ξεστρατίσαμε από τους στόχους και από τις νόρμες μας.

Βάλτε στη θέση της πρέζας, οτιδήποτε κάνουμε για να παραμυθιαζόμαστε και να ξεχνάμε το άπιαστο όνειρο. Όλα τα υποκατάστατα κι ας μην είναι τόσο άστατα.

Και στη θέση του πρεζάκη, βάζουμε τον οποιονδήποτε. Κατά βούληση. Ακόμη και τον ίδιο μας τον εαυτό.

Θα έχουμε ένα νέο, διαφορετικό κάθε φορά σενάριο, ατσαλάκωτο και του κουτιού.

Με κοινό παρανομαστή όχι την “κακούργα κοινωνία”, αλλά τα λάθη, τις έξεις και τις ελλείψεις μας

Τελικά, ίσως μόνο η δύναμη της συγχώρεσης όταν επιτέλους βρεθεί, παραμένει αναλλοίωτη.

Κι αν τη βρήκε ο πρεζάκης με το λιγοστό από τη μαστούρα μυαλό-ρυζόγαλο, όπως μας αφηγείται με διαχρονικότητα ο κατά κόσμον Δημήτρης Ροδόπουλος, οι γνωστικοί δεν έχουμε καμία, μα καμία δικαιολογία.

(Συνεχίζεται με την Ταφή και την Ανάσταση)