Η πιο μαύρη σελίδα της μητέρας των Επαναστάσεων είναι το δίχως άλλο η περίοδος της Τρομοκρατίας, που τοποθετείται χρονικά και χοντρικά μέσα σε ένα έτος (28 Ιουλίου 1793 – 28 Ιουλίου 1794).

Οι κοινωνικές και πολιτικές μεταρρυθμίσεις που επέφερε η Γαλλική επανάσταση, είχαν ως αποτέλεσμα μια εκπληκτική αναδιοργάνωση του στρατού, που οδήγησε τα γαλλικά στρατεύματα από νίκη σε νίκη κατά Άγγλων, Πρώσων και Αυστριακών.

Για να μην υπάρξει κανένα πισωγύρισμα  (μακροπρόθεσμα δεν το γλίτωσαν, η Γαλλία του 1815 έμοιαζε πολύ με τη Γαλλία του 1789) οι ηγέτες της Επανάστασης επέλεξαν μια στυγνή, αιματηρή δικτατορία, που έκανε καριέρα με το επικό «Βασιλεία του Τρόμου».

Στις 17 Σεπτεμβρίου 1793 ψηφίστηκε ο «Νόμος περί υπόπτων», που “μεριμνούσε” για την άμεση σύλληψη και άμεση δίκη οποιουδήποτε θεωρούνταν αντίθετος προς την Επανάσταση.
Στην περίοδο της κυριαρχίας του Ροβεσπιέρου επικρατούσε απόλυτη Τρομοκρατία, στηριζόμενη στα Επαναστατικά Δικαστήρια και στην περίφημη Επιτροπή Κοινής Σωτηρίας.

Παρότι, λόγω της προσωπικής του εντιμότητας και του αδέκαστου χαρακτήρα του, είχε επονομασθεί από τους ομοϊδεάτες του Αδιάφθορος, δε δίστασε για την εδραίωση του καθεστώτος του, να στέλνει καθημερινά μέσω του Επαναστατικού Δικαστηρίου στη λαιμητόμο κατά δεκάδες και εκατοντάδες Γάλλους πολίτες αντιφρονούντες, βασιλόφρονες, μετριοπαθείς, αναρχικούς, κλέφτες, ύποπτους, άνδρες, γυναίκες, ακόμη και παιδιά: όλοι καταδικάστηκαν και εκτελέστηκαν χωρίς πολλά πολλά, με συνοπτικές διαδικασίες.
Η αγαπημένη ατάκα του Μαξιμιλιανού Ροβεσπιέρου ήταν, «η μαλθακότητα προς τους προδότες θα μας καταστρέψει όλους».

Ο Ροβεσπιέρος ήταν ο ιθύνων νους, ο βασικός ενορχηστρωτής και εκτελεστής της «βασιλείας» του τρόμου. Ήταν ο αρχηγός της Επιτροπής Κοινής Σωτηρίας, της εκτελεστικής επιτροπής της Εθνοσυνέλευσης και ο πιο ισχυρός άνδρας της Γαλλίας εκείνη την εποχή.
Πρώτα πέρασαν μια βόλτα από τη γκιλοτίνα οι μετριοπαθείς Γιρονδίνοι (Οκτώβριος 1793). Είχε προηγηθεί βεβαίως τον Ιούλιο η δολοφονία του Μαρά, από τη Charlotte Corday, μια νεαρή γυναίκα από την Καν, μέσα στο σπίτι του και στη μπανιέρα του.

Κάποια έγγραφα που ανακαλύφθηκαν στην κατοχή της έδειξαν ότι είχε πράγματι επικοινωνία με επιφανείς Γιρονδίνους, αν και είναι αδύνατο να πει κανείς με ακρίβεια ότι αυτοί συνωμότησαν ή ακόμη και ότι γνώριζαν το σχέδιό της να δολοφονήσει τον Marat. Στο κλίμα της εποχής, ταίριαζε γάντι να υποστηρίξει κανείς πως η δολοφονία είχε διαταχθεί από τους αρχηγούς των Γιρονδίνων.

Άλλωστε ο Μαρά πριν δολοφονηθεί είχε διατάξει τη σύλληψη 22 κορυφαίων Γιρονδίνων.

Τους ακολούθησαν στο μοιραίο κι άλλοι πολιτικοί, θεωρούμενοι ως ακραίοι, όπως και τεράστιος αριθμός στρατιωτικών και ευγενών.
Δεν γλίτωσαν ούτε παλιοί δημοκρατικοί, όπως  ο Ντιμουλέν, ούτε καν ο ίδιος ο Νταντόν (που έσωσε την επανάσταση την κρίσιμη στιγμή με την ιστορική φράση “τόλμη, περισσότερη τόλμη”) όταν πρότεινε το τέλος της τρομοκρατίας μέσα στην εθνοσυνέλευση, ζητώντας επιείκεια και μετριοπάθεια: ήταν το επόμενο θύμα, και τον ακολούθησαν πολλοί ακόμη, παρά πολλοί, αμέτρητοι.

(Πίνακας του Νταβίντ: όλα ξεκίνησαν από τον όρκο του Σφαιριστηρίου τον Ιούνιο του 1789, όταν όλοι συμφώνησαν να μη διαλυθούν, αν δεν προκύψει Σύνταγμα)

Τον Οκτώβριο η επαναστατημένη Λυών ανακαταλαμβάνεται από τα στρατεύματα της Επανάστασης (εμφανίζεται στο προσκήνιο δυναμικά ο Ναπολέων Βοναπάρτης, στρατηγός ήδη)  και 2.000 άνθρωποι θανατώνονται, τα μέγαρα της πόλης κατεδαφίζονται και ο  Μπαρέρ (Barère) γράφει στην Συνέλευση : «Η Λυών έκανε πόλεμο στην ελευθερία, η Λυών δεν υπάρχει πια». 

Τον Νοέμβριο αρχίζουν οι «Πνιγμοί της Νάντης» (Noyades de Nantes). Χιλιάδες ύποπτοι ως αντεπαναστάτες πνίγονται στον Λίγηρα. Η πόλη συμμετείχε στην επανάσταση, όμως η ευρύτερη περιοχή κινήθηκε απειλητικά εναντίον της στη συνέχεια. Κι αυτό το πλήρωσαν χιλιάδες, μεταξύ τους πάρα πολλοί άμαχοι. Η Ναντ υπήρξε το κέντρο του δουλεμπορίου πριν την Επανάσταση, πλήρωσε πολύ βαρύ τίμημα για τις αντεπαναστατικές ιδέες της

Το Δεκέμβριο τα στρατεύματα της Συμβατικής συντρίβουν τους αντάρτες  της Βανδέας στο Σαβεναί. Έξι χιλιάδες αιχμάλωτοι εκτελούνται επιτόπου.
Από τον Απρίλιο του 1794, και έως τον Ιούλιο, η κατάσταση ξεφεύγει από κάθε έλεγχο. Με το νόμο της 10ης Ιουνίου του 1794 έγινε το ανήκουστο και συγχρόνως ακραία αντιφατικό για αστική επανάσταση: αφαιρέθηκε από τους κατηγορουμένους το δικαίωμα της υπεράσπισης, προκρίνοντας ως πρόσχημα την κρισιμότητα των στιγμών . Το Επαναστατικό Δικαστήριο διέταξε τις εκτελέσεις 2.400 ανθρώπων στο Παρίσι μόνο τον Ιούλιο του 1794.
Το τρίμηνο αυτό πήρε δίκαια το όνομα “Μεγάλη Τρομοκρατία” και στιγμάτισε ανεπανόρθωτα την Επανάσταση, Μέσα στο χάος που επικρατούσε κανένας δεν ήξερε αν θα ήταν το επόμενο θύμα στη γκιλοτίνα, μέσα σε ένα περιβάλλον μηχανορραφιών, συκοφαντιών και πολιτικής ίντριγκας. Ο τρόμος είχε απλωθεί για τα καλά πάνω από τη γαλλική πρωτεύουσα.
Μόνο υπολογισμού μπορούν να γίνουν για τον αριθμό των θυμάτων: σε αυτή την περίοδο έχασαν τη ζωή τους πάνω από 35.000 άτομα.

Τελικά η τρομοκρατία του Ροβεσπιέρου τερματίστηκε με τον αποκεφαλισμό του στις 27 Ιουλίου του 1794. Μαζί του εκτελέστηκαν και οι στενοί του συνεργάτες, όπως ο Σαιν-Ζυστ, ο Κουτόν, ο αδελφός του και άλλοι.

Η αδυσώπητη και χωρίς έλεος τρομοκρατία της Επιτροπής Κοινής Σωτηρίας, αναμφίβολα πέτυχε το διακηρυγμένο σκοπό της, που ήταν να σώσει τη Γαλλία από τον εχθρικό συνασπισμό των ευρωπαϊκών κρατών.

Το αντίτιμο σε ανθρώπινες ζωές ήταν τεράστιο και είναι βέβαιο πως όπως και σε όλες τις Επαναστάσεις που εμπνεύστηκαν από τη γαλλική και ακολούθησαν, δεν έλειψαν ποτέ οι αυθαιρεσίες, οι θηριωδίες, η βία για τη βία, το ποτάμι αίματος, τα αθώα θύματα.

Ίσως είναι χαρακτηριστικό της ανθρώπινης φύσης σε οριακές καταστάσεις, ίσως πάλι να είναι το αποτέλεσμα της ανεξέλεγκτης εξουσίας, σαν αυτή του Βασιλιά που η Επανάσταση ορκίστηκε να καταλύσει.