Ο όρος άγχος αποχωρισμού αφορά πρωτίστως τα παιδιά, όταν παρουσιάζουν κάποιες συναισθηματικές αντιδράσεις καθώς απομακρύνονται από το πρόσωπο στο οποίο είναι προσκολλημένα και κατά κύριο λόγο τη μητέρα τους. Συγκεκριμένα, γύρω στην ηλικία των 8-10 μηνών μπορεί να παρατηρήσετε πως το παιδί σας εκδηλώνει ανησυχία όταν απομακρύνεστε από κοντά του. Κάθε φορά δηλαδή που εξαφανίζεστε από το οπτικό του πεδίο έστω και για λίγο ή αναλαμβάνει κάποιο άλλο πρόσωπο να το φροντίσει, έστω και εάν εσείς βρίσκεστε στον ίδιο χώρο (π.χ. στο διπλανό δωμάτιο), αρχίζει να αναστατώνεται και να ξεσπά με κλάμα. Επίσης, είναι πιθανό την ώρα που πρέπει να κοιμηθεί να μην σας αφήνει να φύγετε από κοντά του και μπορεί να ξυπνά διαρκώς τη νύχτα και να σας αναζητά.

Αυτό λοιπόν το αναπτυξιακό στάδιο κατά το οποίο τα παιδιά βιώνουν και εκδηλώνουν έντονο φόβο πως θα χάσουν τους γονείς τους, γιατί ακόμη δεν έχουν μάθει πως οι γονείς τους συνεχίζουν να υπάρχουν στη ζωή τους και πρόκειται να επιστρέψουν, είναι γνωστό ως άγχος αποχωρισμού. Το συγκεκριμένο στάδιο κορυφώνεται μεταξύ των 10-18 μηνών και συνεχίζει να εκδηλώνεται μέχρι τα 2-4 χρόνια περίπου.

Η είσοδος στον παιδικό σταθμό και αργότερα στο νηπιαγωγείο είναι συνήθως η πρώτη σημαντική αλλαγή στον τρόπο ζωής ενός παιδιού το οποίο είναι υποχρεωμένο πλέον να παραμένει αρκετές ώρες μακριά από το σπίτι και τους γονείς του. Αυτή την περίοδο το παιδί εμφανίζει συνήθως κάποιες αναμενόμενες δυσκολίες που είναι κοινές για το μεγαλύτερο ποσοστό των παιδιών της αντίστοιχης χρονολογικής ηλικίας και που αυτές οφείλονται στο φόβο αποχωρισμού κυρίως από τη μητέρα.

Η στιγμή που το παιδί ξεκινά το σχολείο ισοδυναμεί στην ουσία με ένα δεύτερο απογαλακτισμό. Το άγχος αποχωρισμού που εκδηλώνεται σε αυτή τη φάση με τη μορφή της σχολικής φοβίας, αποτελεί ένα φυσιολογικό φαινόμενο στο συγκεκριμένο αναπτυξιακό στάδιο του παιδιού που είναι αναγκασμένο να απομακρυνθεί από την ασφάλεια και τη σιγουριά του σπιτιού προκειμένου να ενταχθεί σε νέα κοινωνικά σύνολα.

Το άγχος αποχωρισμού μπορεί να είναι πιο έντονο σε παιδιά που έχουν βιώσει διάφορα στρεσογόνα γεγονότα και τραυματικές καταστάσεις, όπως ο θάνατος αγαπημένων προσώπων, το διαζύγιο των γονέων, ο ερχομός ενός μωρού, προβλήματα υγείας, μια μετακόμιση, η απομάκρυνση κάποιου αγαπημένου προσώπου ή κάποιου ζώου κ.ά.

Άγχος αποχωρισμού ενδέχεται να εμφανίσει και ένας έφηβος ο οποίος μεταβαίνει σε μια άλλη πόλη ή χώρα προκειμένου να σπουδάσει, οπότε θα μπορούσαμε να πούμε πως η συγκεκριμένη αντίδραση μπορεί να εκδηλωθεί από την προσχολική ηλικία έως και την ηλικία των 18 ετών. Σε κάποιες περιπτώσεις υπάρχει και γενετική προδιάθεση αλλά και διακυμάνσεις, δηλαδή το παιδί κάποιες φορές ηρεμεί και άλλες το βιώνει πιο έντονα.

Οι ενήλικες που δεν έχουν ξεπεράσει το άγχος αποχωρισμού στην παιδική τους ηλικία, είναι υπερπροστατευτικοί, εκφράζουν υπερβολική ανησυχία για τα παιδιά, το σύζυγο και τα υπόλοιπα αγαπημένα τους πρόσωπα και δεν αντέχουν τον αποχωρισμό.

Ορισμένες στρατηγικές που μπορείτε να εφαρμόσετε για να βοηθήσετε το παιδί σας και τον εαυτό σας είναι οι ακόλουθες:

Φροντίστε να προσφέρετε στο παιδί σας ένα σύντομο και τρυφερό αποχαιρετισμό και διατηρήστε την ψυχραιμία σας ακόμη και αν το παιδί σας ξεσπάσει σε κλάματα ή φωνάζει.

Αποφύγετε εάν είναι εφικτό να αναθέσετε τη φροντίδα του παιδιού σας σε ένα άλλο πρόσωπο μεταξύ 7 μηνών και 1 έτους.

Εάν χρειαστεί να φύγετε από το σπίτι, προγραμματίστε να αναχωρήσετε αφού φάει και κοιμηθεί το παιδί.

Πριν πάει το παιδί σας για πρώτη φορά στον παιδικό σταθμό ή στο νηπιαγωγείο, φροντίστε να επισκεφτείτε 2-3 φορές τον συγκεκριμένο χώρο μαζί του.

Εάν σκοπεύετε να αναθέσετε τη φροντίδα του παιδιού σας σε κάποιον άλλο, κάντε το σταδιακά, δηλαδή καλέστε το συγκεκριμένο άτομο αρχικά κάποιες φορές στο σπίτι σας, ώστε να περάσει κάποιο χρόνο και να παίξει μαζί του. Έτσι θα δώσετε στο παιδί τον απαιτούμενο χρόνο να γνωριστεί με το άτομο που θα αναλάβει τη φροντίδα του και σιγά σιγά να νιώσει οικεία μαζί του και να το εμπιστευτεί.

Βοηθήστε το παιδί να επιλέξει ένα πολύ αγαπημένο και μικρό αντικείμενο που μπορεί να είναι μια κούκλα, ένα αρκουδάκι, ένα σεντονάκι, μια κουβερτούλα, ένα αυτοκινητάκι κ.ά. Αυτό θα λειτουργήσει ως μεταβατικό αντικείμενο, θα μειώσει το άγχος του αποχωρισμού και θα συμβάλει στο να νιώθει το παιδί πιο ήρεμο.

Προσπαθήστε να καθησυχάσετε το παιδί σας λέγοντας πως θα επιστρέψετε να το πάρετε σύντομα.

Το πιο βασικό από όλα τα παραπάνω είναι να είστε εσείς ψύχραιμοι και ήρεμοι στις αντιδράσεις σας και να μη δείχνετε την αναστάτωση που μπορεί να βιώνετε. Να εφαρμόζετε ένα σταθερό τρόπο να αποχαιρετάτε το παιδί σας, ο οποίος θα περιλαμβάνει ένα τρυφερό, στοργικό και ευχάριστο αντίο.

Το άγχος αποχωρισμού μπορεί να εξελιχθεί σε διαταραχή και τότε θα πρέπει να ζητήσετε τη βοήθεια ειδικού. Τα παιδιά που εκδηλώνουν την αντίστοιχη διαταραχή φοβούνται έντονα πως θα χάσουν την οικογένειά τους και έχουν την πεποίθηση πως θα τους συμβεί κάτι πολύ κακό κάθε φορά που βρίσκονται μακριά από τους γονείς τους. Εμφανίζουν συμπτώματα, όπως ναυτία, έμετο ακόμη και κρίσεις πανικού πριν φύγει ο γονιός από το σπίτι ή πριν πάνε σχολείο, εφιάλτες σε σχέση με αποχωρισμό, φοβίες πως