Ο όρος “εικόνα σώματος” είναι μια πολυδιάστατη έννοια. Αναφέρεται στην υποκειμενική αίσθηση κάθε ατόμου για το σώμα του και αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο στην ανάπτυξη της προσωπικότητάς του (Freud, 1927). Η εφηβεία αποτελεί μια πολύ σημαντική περίοδο στη ζωή των παιδιών, κατά την οποία βιώνουν μεγάλες σωματικές αλλαγές, που ενδέχεται να επηρεάσουν την ψυχολογία τους σε σημαντικό βαθμό.

Είναι γεγονός πως κατά την περίοδο της εφηβείας είναι πολύ έντονη η ενασχόληση του ατόμου με το σώμα του. Η εικόνα που έχουν οι έφηβοι για το σώμα τους αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ανάπτυξής τους. Οι έντονες σωματικές μεταβολές έχουν συχνά ως αποτέλεσμα να διαμορφώνουν οι έφηβοι μια διαταραγμένη εικόνα σώματος και σε αυτό συμβάλλουν σε σημαντικό βαθμό τα πρότυπα που προβάλλονται από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και η επιρροή του ευρύτερου κοινωνικού περιβάλλοντος.

Η εφηβεία αποτελεί λοιπόν το πιο κρίσιμο στάδιο διαστρέβλωσης της εικόνας σώματος, κυρίως για τα κορίτσια όπου δέχονται έντονα την αρνητική κριτική και τα πειράγματα αυτή την περίοδο κατά την οποία ξεκινούν και οι πρώτες επαφές με το φλερτ. Τα κορίτσια εκδηλώνουν ανησυχίες σχετικά με το βάρος τους και μια γενικότερη δυσαρέσκεια για το σώμα τους και εκφράζουν έντονα την επιθυμία να μοιάσουν στα μοντέλα και τις παρουσιάστριες που παρακολουθούν στην τηλεόραση με αποτέλεσμα να ασχολούνται επίμονα με την εξωτερική τους εμφάνιση και να φέρονται με τρόπο που δεν αντιστοιχεί πολλές φορές στην ηλικία τους. Πολύ σημαντικό ρόλο παίζει για την έφηβη η στάση της μητέρας της.

Η συνεχής προβολή του εξαιρετικά αδύνατου σώματος, αλλά και η πίεση και τα κοροϊδευτικά σχόλια από τους συνομηλίκους μπορούν να προκαλέσουν στον έφηβο αισθήματα ανασφάλειας για το σώμα του. Οι έφηβοι που αναπτύσσουν αρνητική εικόνα σώματος έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, βιώνουν έντονο άγχος και κοινωνική απομόνωση και διαθέτουν αυξημένο κίνδυνο να υποβάλουν τον εαυτό τους σε εξαντλητικές δίαιτες και να εμφανίσουν διατροφικές διαταραχές (ψυχογενή ανορεξία ή βουλιμία).

Ο ρόλος που διαδραματίζει το οικογενειακό περιβάλλον είναι πολύ σημαντικός, καθώς οι γονείς μέσα από τους σωστούς χειρισμούς μπορούν να βοηθήσουν το παιδί τους να αποκτήσει θετική εικόνα σώματος και να το αποτρέψουν από την υιοθέτηση λανθασμένων συμπεριφορών σχετικά με το φαγητό.

Ας δούμε λοιπόν παρακάτω ορισμένες κατευθυντήριες γραμμές προκειμένου να επιτευχθεί αυτό:

Γίνετε πρότυπο θετικής εικόνας σώματος για το παιδί σας. Για να μεταδώσετε το σωστό παράδειγμα στο παιδί σας είναι πολύ σημαντικό να αποδέχεστε εσείς πρώτα από όλα τον εαυτό σας και να έχετε αυτοεκτίμηση. Επίσης, αποφύγετε αρνητικούς χαρακτηρισμούς, έντονη κριτική και σχόλια για το βάρος σας ή το σώμα των γύρω σας καθώς και συζητήσεις σχετικά με καταμέτρηση θερμίδων και αναφορές σε εξαντλητικές δίαιτες.

Τονίστε στο παιδί σας πως ο κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και πως η εξωτερική εμφάνιση δεν αποτελεί το κριτήριο για την αποδοχή των ανθρώπων ή για την επαγγελματική τους αναγνώριση και  εξέλιξη.

Ωθήστε το παιδί σας στην άσκηση και τη φυσική δραστηριότητα. Βοηθήστε το παιδί σας να ξεκινήσει ένα άθλημα της αρεσκείας του. Η άσκηση ενισχύει την υγεία και  την άμυνα του οργανισμού, χαρίζει ενέργεια και  ευεξία και βοηθά το παιδί να βελτιώσει την εικόνα που έχει για το σώμα του ανεβάζοντας  παράλληλα τη διάθεση και την αυτοεκτίμησή του.

Δώστε έμφαση στην υγεία και όχι στο βάρος. Προσπαθήστε να υιοθετείτε υγιεινές διατροφικές συνήθειες και να τηρείτε μια υγιή στάση απέναντι στο φαγητό, χωρίς υπερβολικούς περιορισμούς και στερήσεις. Μην κατηγοριοποιείτε τις τροφές σε καλές ή κακές και μην καταργήσετε από τη διατροφή του παιδιού σας φαγητά που θεωρείτε παχυντικά. Τα παιδιά δε χρειάζεται να μετρούν τις θερμίδες ή να μπαίνουν στη διαδικασία να ακολουθούν εξαντλητικές δίαιτες, αλλά να ακολουθούν υγιεινές διατροφικές συνήθειες με βασικό στόχο τη διατήρηση και την ενίσχυση της σωματικής ευεξίας.

Ενθαρρύνετε το παιδί σας να αποκτήσει κριτική σκέψη απέναντι στα πρότυπα που προβάλλονται καθημερινά από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Τονίστε πως οι εικόνες που παρακολουθούν στην τηλεόραση δεν είναι τις περισσότερες φορές πραγματικές καθώς υφίστανται ψηφιακή επεξεργασία πριν τις προβάλλουν στο κοινό.

Εάν αντιληφθείτε πως το παιδί σας έχει πέσει θύμα σχολικού εκφοβισμού και δέχεται από τους συνομηλίκους “πείραγμα” και αρνητική κριτική σχετικά με το βάρος και την εμφάνισή του, ενημερώστε αμέσως τους καθηγητές και το διευθυντή του σχολείου για να λάβουν τα αντίστοιχα μέτρα.

Ζητήστε τη βοήθεια ειδικού εάν παρατηρήσετε κάποια ανησυχητική και ιδιαίτερη συμπεριφορά του παιδιού σε σχέση με την τροφή (π.χ. εάν χάσει πολύ απότομα βάρος και σταδιακά μειώνει την πρόσληψη τροφής ή τρώει ανεξέλεγκτα υπερβολικά μεγάλες ποσότητες φαγητού) για περαιτέρω συμβουλευτική υποστήριξη και παρακολούθηση.