Οι μαθησιακές δυσκολίες είναι μια νευρολογική διαταραχή η οποία προϋπάρχει, αλλά εμφανίζεται προς το τέλος της Α΄ δημοτικού, καθώς το σχολικό περιβάλλον λειτουργεί σαν χώρος μέσα στον οποίο εκφράζονται οι δυσκολίες των παιδιών και χαρακτηρίζεται από διαταραχές στη χρήση της γλώσσας (προφορική ή γραπτή ), και στους μαθηματικoύς υπολογισμούς. Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες, διαθέτουν μέση ή υψηλή νοημοσύνη και συναισθηματική σταθερότητα, παρουσιάζοντας όμως δυσκολίες στο αντιληπτικό και εκφραστικό επίπεδο, γεγονός που επηρεάζει το επίπεδο της μάθησης. Τα παιδιά τα οποία εμφανίζουν ακουστικές αναπηρίες, νοητική καθυστέρηση, συναισθηματικές διαταραχές ή ζουν σε μειονεκτικό περιβάλλον, δε χαρακτηρίζονται ως παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες, παρά το γεγονός ότι εμφανίζουν μαθησιακά προβλήματα.

Τα άτομα με μαθησιακές δυσκολίες εμφανίζουν μια σειρά από συμπτώματα τα οποία συνοδεύουν το παιδί σε όλη την πορεία της ζωής του και δεν εξαφανίζονται με το πέρασμα του χρόνου. Τα πιο συχνά είναι: Δυσκολία στην αντίληψη δεξιάς και αριστερής πλευράς, τόσο στον εαυτό του, όσο και στους άλλους. Υπερκινητικότητα, με αποτέλεσμα να μη μπορεί να συγκεντρωθεί σε κάτι για πολλή ώρα. Δε θυμάται ακριβώς κάτι που του έχουμε πει γιατί ξεχνάει εύκολα. Εμφανίζει δυσκολία στην αλληλουχία γεγονότων και στον προσανατολισμό. Αντιστρέφει τα γράμματα και τα τοποθετεί σε λάθος θέση, εμφανίζει δυσκολία στην ανάγνωση, έχει καθυστερημένη γλωσσική ανάπτυξη, δυσκολεύεται στην αντίληψη χρονικών εννοιών και στην επεξεργασία πληροφοριών, έχει μειωμένη οπτική αντίληψη, η οποία δυσχεραίνει την αντίληψη και διάκριση μορφών, συμβόλων και σχημάτων και εμφανίζει δυσκολίες στην αντίληψη, την προσοχή, την κωδικοποίηση και τη συγκράτηση των πληροφοριακών ερεθισμάτων.

Τα είδη μαθησιακών δυσκολιών, διαχωρίζονται ως εξής:

Δυσλεξία

Η δυσλεξία αναφέρεται ως δυσκολία στην επεξεργασία του γραπτού λόγου με αποτέλεσμα να υπάρχει δυσκολία στην ανάγνωση και στην εκμάθηση της ορθογραφίας των λέξεων. Σε αντίθεση με άλλες διαταραχές, η δυσλεξία είναι πολύ πιθανό να είναι κληρονομική. Χρειάζεται ιδιαίτερο τρόπο διδασκαλίας, αλλά τα άτομα αυτά είναι πολύ χαρισματικά.

Τα παιδιά με δυσλεξία δυσκολεύονται στην ανάγνωση, η οποία είναι συλλαβιστή, προσθέτουν φωνήματα συλλαβές η λέξεις κατά την ανάγνωση, συγχέουν γράμματα η λέξεις, όταν μοιάζουν ακουστικά η οπτικά μεταξύ τους (α→ο, β→Δ, μόνος→νόμος κλπ), Χάνουν τη σειρά καθώς διαβάζουν, αδυνατούν να κατανοήσουν και να αφηγηθούν αυτό που διαβάζουν, εμφανίζουν καθρεφτική ανάγνωση (φως/σώφ, Αχ,χα) κάνουν πολλά ορθογραφικά λάθη, παραλείπουν, αντιμεταθέτουν και αντικαθιστούν γράμματα-λέξεις-συλλαβές, το γραπτό τους έχει πολλές μουντζούρες, γίνεται ακατάλληλη χρήση των σημείων στίξης, αντικαθιστούν λέξεις με άλλες συγγενικής σημασίας, παραλείπουν κεφαλαία γράμματα ή κάνουν εναλλαγή με τα πεζά, δυσκολεύονται στις αριθμητικές πράξεις και στην εκμάθηση της προπαίδειας, αδυνατούν να επιλύσουν  προβλήματα και δυσκολεύονται στο χωροχρόνο.

Δυσαριθμησία

Είναι δυσκολία στην εκμάθηση μαθηματικών εννοιών και δεξιοτήτων και μπορεί να είναι είτε  αναπτυξιακή-εξελικτική, όταν εμφανίζεται στο αρχικό στάδιο εκμάθησης μαθηματικών εννοιών του παιδιού, είτε επίκτητη, όπου το άτομο έχει έρθει για κάποιο διάστημα σε επαφή με τις μαθηματικές έννοιες, αλλά με το πέρασμα του χρόνου χάνει αυτή τη δεξιότητα.

Τα παιδιά με δυσαριθμησία εμφανίζουν δυσκολία στην τέλεση μαθηματικών πράξεων και στην αντίληψη ποσοτικών εννοιών και μεγεθών, σύγχυση των εννοιών δεξιά και αριστερά, δυσκολία στην επιλογή των σωστών πράξεων για την σωστή επίλυση των προβλημάτων, εμμονή στο μέτρημα με δάχτυλα, μνήμη μικρής διάρκειας

Δυσγραφία

Είναι διαταραχή η οποία χαρακτηρίζεται από δυσκολίες στη γραφή. Τα παιδιά με αυτή τη διαταραχή σχηματίζουν γράμματα με λάθος μέγεθος ή κατεύθυνση, ενώ οι λέξεις τους έχουν σχεδόν πάντα ορθογραφικά λάθη. Δεν τοποθετούν τα γράμματα επάνω στη γραμμή. Τα γράμματα τους είναι δυσανάγνωστα, καθώς ασκούν μεγάλη πίεση στο μολύβι. Το γράψιμο τους είναι πολύ αργό Δεν αφήνουν κενά ανάμεσα στις λέξεις με αποτέλεσμα να μην έχουν νόημα αυτά που γράφουν. Αλλάζουν συχνά το μέγεθος των γραμμάτων και παραλείπουν σημεία στίξης.

Δυσαναγνωσία

Στη διαταραχή αυτή μεγάλο ρόλο παίζει η επεξεργασία ανάμεσα σε αυτό που διαβάζουμε και σε αυτό που γράφουμε. Συνήθως οφείλεται σε ανικανότητα του εγκεφάλου να επεξεργαστεί τα οπτικά ερεθίσματα ενός κειμένου. Υπάρχει όμως και η πιθανότητα να οφείλεται σε κάποια φωνολογική διαταραχή του παιδιού, όπου αδυνατεί να αποκωδικοποιήσει τους ήχους. Πολύ σημαντική στο στάδιο αυτό είναι η παρέμβαση του λογοθεραπευτή. Τα παιδιά με δυσαναγνωσία εμφανίζουν λάθη κατά την ανάγνωση εφόσον παραλείπουν η αντικαθιστούν λέξεις και δυσκολεύονται στην αποκωδικοποίηση.

Δυσορθογραφία

Είναι διαταραχή της ορθογραφίας και των κανόνων που τη διέπουν η οποία συχνά συνοδεύει τη δυσλεξία αλλά μπορεί να υπάρχει κ μόνη της.  Αφορά τη δυσκολία της γραφής στο επίπεδο λέξης, πρότασης και σύνταξης παραγράφου.

Τα παιδιά με δυσορθογραφία προσθέτουν η παραλείπουν γράμματα, αντιστρέφουν φωνήεντα, σύμφωνα, ή και ολόκληρη τη λέξη, κάνουν ορθογραφικά λάθη και στη θεματική και στην καταληκτική ορθογραφία, δυσκολεύονται να αντιληφθούν ομόηχες λέξεις. Η χρήση γραμμάτων σε λέξεις ίδιου ήχου είναι λανθασμένη (αυτί,αφτι), αντικαθιστούν τα διψήφια σύμφωνα που μοιάζουν μεταξύ τους, αφήνουν μεγάλες αποστάσεις ανάμεσα στις λέξεις ή κολλάνε τα γράμματα μεταξύ τους και τέλος κάνουν επανάληψη ίδιων λέξεων.

Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες χαρακτηρίζονται από χαμηλή αυτοεκτίμηση, υψηλά επίπεδα άγχους , απόρριψη από τους συνομηλίκους  τους, δυσκολίες συγκέντρωσης, δυσκολία μνήμης, έλλειψη οργάνωσης.

Παλάντζα Μαρία

Λογοθεραπεύτρια, (Α.Τ.Ε.Ι  Ηπείρου)

Συνεργάτης του Ψυχοθεραπευτικού Κέντρου – Πολυχώρου Animus Corpus

*Περισσότερες πληροφορίες για τις παροχές υπηρεσιών του Animus Corpus καθώς και το βιογραφικό της Λογοθεραπεύτριας στην ιστοσελίδα www.animuscorpus.gr