Η αμηχανία και η ανησυχία σε κοινωνικές περιστάσεις θεωρείται ως έναν βαθμό αναμενομένη. Στην κοινωνική φοβία ή άγχος, το άτομο όμως εμφανίζει έντονο και επίμονο φόβο που εκδηλώνεται και με ψυχοσωματικά συμπτώματα ή συναισθήματα ντροπής λόγω επικείμενης κριτικής που στοχεύει ή εντοπίζει πιθανά «λάθη ή ατέλειες».

Το άτομο πιστεύει ότι θα γελοιοποιηθεί ακόμα και στην πιθανότητα ενός ασήμαντου λάθους ή λεπτομέρειας χωρίς να έχει την δυνατότητα υπεράσπισης του εαυτού του.

Το κοινωνικό άγχος ενεργοποιείται λόγω των «πρέπει» και των «κανόνων» απέναντι σε αρνητικά σχόλια. Ο κόσμος ενισχύει την χαμηλή αυτοεκτίμηση, το αίσθημα της αποτυχίας και της απογοήτευσης.

Τα συναισθήματα μπορεί να εμφανιστούν κατά την διάρκεια μιας γνωριμίας, ομιλίας σε ακροατήριο, στην επικοινωνία με άτομα του αντίθετου φύλο, με κάποιον που έχει μια υψηλή θέση ή σε καταστάσεις όπου το άτομο αισθάνεται ότι εκτίθεται (χρήση δημόσιας τουαλέτας, συναναστροφή με αγνώστους, είσοδο σε χώρο με πολύ κόσμο, αλλαγή προϊόντος, παραγγελία φαγητού ή ποτού, εκκίνηση συζήτησης και στενές διαπροσωπικές σχέσεις).

Ως αποτέλεσμα το άτομο απομονώνεται, περιορίζεται η λειτουργικότητα και η ανεξαρτησία του ενώ αποφεύγει τόσο εργασιακές όσο και διαπροσωπικές σχέσεις.
Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν: εφίδρωση, μουδιάσματα, ταχυκαρδία, τρέμουλο, ναυτία, γαστρεντερικές διαταραχές, δύσπνοια, αίσθημα πίεσης ή ζέστης (εξάψεις, κοκκίνισμα) και ντροπή. Ο βαθμός ενόχλησης διαφέρει από το ένα άτομο στο άλλο και για αυτόν τον λόγο η διάγνωση είναι σχετικά υποκειμενική και εξαρτάται από την αλλαγή στην λειτουργικότητα του ατόμου.
Τα κύρια χαρακτηριστικά είναι το τρακ και η ντροπαλότητα. Το πρώτο ενεργοποιείται μεμονωμένα ενώ το δεύτερο είναι γενικευμένο. Για παράδειγμα, όταν κάποιος θέλει να μιλήσει ή να εμφανιστεί σε κόσμο το τρακ είναι πιο έντονο πριν την έκθεση και υποχωρεί γρήγορα ενώ το άτομο νιώθει ανακούφιση με το πέρας αυτής. Η ντροπαλότητα από την άλλη είναι χαρακτηριστικό της προσωπικότητας. Τα άτομα που είναι ντροπαλά συχνά δεν έχουν αναπτύξει επαρκώς τις κοινωνικές τους δεξιότητες και νιώθουν έναν διάχυτο φόβο ότι μπορεί να τους αγνοήσουν, να αποτύχουν ή να τους ασκηθεί κριτική.
Αν και υπάρχει επίγνωση της υπερβολής ωστόσο δεν είναι εφικτή η διαχείριση πάντα με αποτελεσματικό τρόπο και μπορεί να αυτοπεριοριστούν ακόμα και για απλές δραστηριότητες (φαγητό ή ποτό).
Τα αίτια είναι πολυσύνθετα και οφείλονται κατά κύριο λόγο σε μαθημένες συμπεριφορές αλλά και κάποιους γενετικούς παράγοντες. Ερευνητικά δεδομένα υποστηρίζουν ότι χημικά συστατικά του εγκεφάλου όπως η σεροτονίνη που συμμετέχει στη ρύθμιση της διάθεσης αλλά και της υπερδιέγερσης της αμυγδαλής, μίας εγκεφαλικής δομής που αυξάνει την απάντηση στο φόβο συμβάλλουν στην ανάπτυξη της. Οι αρνητικές εμπειρίες όμως ιδιαίτερα σε παιδιά που έχουν υποστεί απόρριψη, κοροϊδία, εξευτελισμό, οικογενειακές διαμάχες και σεξουαλική κακοποίηση μπορεί να καταστήσουν κάποιον πιο επιρρεπή και επικρατούν ως παράγοντες κινδύνου.
Το κοινωνικό άγχος ή φοβία εμποδίζει το άτομο και του στερεί την ευχαρίστηση της παρέας εφόσον περιορίζει την ανεξαρτησία και επιδρά αρνητικά στην ποιότητα ζωής, οδηγώντας σε απομόνωση.
Η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία είναι η πιο αποτελεσματική. Το άτομο μαθαίνει μέσω «παιξίματος ρόλων», εκλογίκευση σκέψεων, καταγραφή καταστάσεων, εκπαίδευση στη στρατηγική επίλυσης προβλημάτων, γνωστική αναδόμηση και τελικά κλιμακωτών εκθέσεων να διαχειρίζεται αποτελεσματικά κοινωνικές περιστάσεις και σχέσεις ή όπου χρειάζεται να εκτεθεί. Σε ορισμένες περιπτώσεις συστήνεται παράλληλα με ψυχοθεραπεία, φαρμακευτική αγωγή με αντικαταθλιπτικά ή/ και αγχολυτικά.