Πολλά στοιχεία εμφανίζουν τον Πήλιο Γούση ως προδότη και παρά τις εμφανείς αντιφάσεις που όντως υπάρχουν, επικράτησαν για πάρα πολλά χρόνια, σε μεγάλο μέρος της επιστημονικής κοινότητας, στα σχολικά βιβλία, και φυσικά, στο μεγαλύτερο μέρος της κοινής γνώμης.

Έχει γραφεί σε πολλά βιβλία με αποτέλεσμα να είναι περίπου κοινός τόπος, ότι στην κατάληψη του Σουλίου από τον Αλή Πασά πιθανόν να συνετέλεσε η αμφιλεγόμενη «προδοσία» του Πήλιου Γούση, ο οποίος, κατά την παράδοση και τον Περραιβό, οδήγησε από ένα άγνωστο μονοπάτι τους Αλβανούς στα νώτα των Σουλιωτών.

Το κακό όνομα (καλύτερα να του έβγαινε το μάτι) βγήκε από τον συγγραφέα Χριστόφορο Περραιβό, τέως αξιωματικό του Βενετικού στρατού, ο οποίος έγραψε ότι «ο Γεώργιος Μπότσαρης και οι συμπέθεροί του Πύλιος Γούσης και Κουτσονίκας επρόδωσαν στον Αλή Πασά την πατρίδα τους το Σούλι».

Θεωρείται σχεδόν βέβαιο όμως ότι αυτά τα έγραψε ο  Περραιβός για προσωπικούς λόγους, διότι αυτοί οι τρεις είχαν κάποτε αντιδράσει στην αποστολή του ως πληρεξούσιου στον Αυτοκράτορα Αλέξανδρο της Ρωσίας..

Επισημαίνεται από πολλούς η ιστορική αδικία προς το Σουλιώτη αγωνιστή , ο οποίος παραδόθηκε για  χρόνια στην κοινή περιφρόνηση από το πείσμα του Περραιβού ίσως και από την ελαφρότητα νεότερων ιστορικών.

Ο Π. Τζιόβας γράφει: «Προτού αρχίσει η δεύτερη πολιορκία του θρυλικού Μεσολογγίου 65 γυναικόπαιδα, οδηγούμενα από τους Θεοδ. Λάμπρου, Λ. Βέικο, Γ. Δράκο και Πήλιο Γούση μπήκαν στην πόλη με τη φροντίδα του φιλικού Αθ. Κεφαλά, ο οποίος καταγόταν από την Πρέβεζα».

Ο Π. Γούσης μετείχε μαζί με τον Κίτσο Τζαβέλλα και 500 μαχητές στην προσπάθεια διάσωσης της νησίδας Ντολμάς, η οποία τελικά αλώθηκε από τους Τούρκους.

Γιατί όμως ο Περραιβός «παρέδωσε» στην ιστορία τον Πήλιο Γούση ως προδότη:

Το γεγονός ότι ο Χ. Περραιβός ήταν αφοσιωμένος στη «φάρα» των Τζαβελαίων και αντιπαλεύονταν τη φάρα των Μποτσαραίων στην οποία ήταν προσκείμενος ο Πήλιος Γούσης, άρα υπήρχε έδαφος για να πέσει στη δυσμένεια του Χ. Περραιβού.

Δεύτερον στη Συνέλευση της Κέρκυρας (το 1814) ο Χ. Περραιβός, ζήτησε από τους Σουλιώτες να τον ορίσουν πληρεξούσιο σε επιτροπή που θα μετέβαινε στη Βιέννη, να ζητήσει τη στήριξη του αυτοκράτορα Αλέξανδρου που βρισκόταν εκεί τότε. Ο Πύλιο Γούσης εναντιώθηκε στην πολιτική του Περραιβού, κρατώντας περήφανη στάση και αυτή ακριβώς τη στάση του την πλήρωσε ακριβά, με μια χαλκευμένη, όπως αποδείχθηκε, με μια ανύπαρκτη προδοσία. To 1815 στην 2^η έκδοση του βιβλίου του, ο Περραιβός τον έγραψε προδότη, πράγμα που δεν είχε γράψει στην 1^η έκδοση το 1814!!

Στην διαφωνία τους αυτή (όπως αναφέρεται, ο Πήλιο Γούσης του είπε μεταξύ άλλων:  «…Περραιβέ, οι Σουλιώται, έχουν άνδρας να υπερασπισθούν τα δίκαιά των….». Πέραν των όσων αναφέρει ο κ. Τζιόβας στην έρευνά του, το γεγονός που και πολλοί άλλοι επικαλέσθηκαν και προκαλεί εύλογη απορία, είναι οι «άγραφοι» νόμοι των Σουλιωτών. Οι Σουλιώτες, σε θέματα προδοσίας ήταν αμείλικτοι. Πώς ήταν λοιπόν δυνατόν να άφηναν ατιμώρητο τον Πύλιο Γούση, να τον δέχονται στις τάξεις τους και σε κάποιες περιπτώσεις να τον ορίζουν κι εκπρόσωπό τους σε διάφορα θέματα. Αντίθετα, ήταν γενναίος συμπολεμιστής στους αγώνες τους, όπου και διακρίθηκε για την ανδρεία του και για την αγάπη του στην πατρίδα του, το Σούλι.

γ) Ο ιστορικός συγγραφέας Κουγιτέας δίνει μια νέα άποψη, υποστηρίζοντας ότι το σπίτι στο οποίο οχυρώθηκαν οι 200 τουρκαλβανοί «…κατά κακήν σύμπτωσιν ανήκεν εις τον Πύλιον Γούσην, όστις κατά την ημέραν εκείνην εμάχετο απεγνωσμένως εις Κιάφαν».

Αυτό είναι βέβαια ευρύτερα γνωστό. Μάλιστα πολεμούσε μέσα από το σπίτι των Ζερβαίων και τραυματίστηκε στον ώμο.

Μετά την συνθηκολόγηση ο Πήλιος έφτασε στο Ζάλογγο. Στη μάχη που ακολούθησε πολέμησε γενναία και τραυματίστηκε. Ο πατέρας του, ο θείος του, τα ανίψια του και η κόρη του σκοτώθηκαν.

Κάποιοι  έγραψαν ότι υπήρχε κι άλλος Πύλιο Γούσης…Κερκυραίος ! Φυσικά αυτό ξεπερνάει και τις αστειότητες. Ο ίδιος ο Πύλιο Γούσης ήταν στην Κέρκυρα μαζί με όλους τους Σουλιώτες μετά το 183-1804.

Είναι γνωστό ότι στην Ήπειρο υπήρχε η εκδίκηση (βεντέτα) σε περιπτώσεις, φόνου, προσβολής, προδοσίας. Πόσο μάλλον στο Σούλι.

Κυκλοφορούσε ανάμεσα στους Σουλιώτες χωρίς κανείς Σουλιώτης να του προσάψει κατηγορία προδοσίας, ούτε να σκοτώσει ή έστω να τον δολοφονήσει ως προδότη. Ούτε στο Σούλι, ούτε στην Πάργα που πήγαν μετά την αποχώρηση από το Σούλι, ούτε στην Κέρκυρα που έμειναν για χρόνια.

Δεν υπήρχε με λίγα λόγια περίπτωση να έβλεπε για πολύ τον ήλιο, αν οι Σουλιώτες ήξεραν θετικά πως τους πρόδωσε.

Το 1819 ο Γούσης έγινε μέλος της μεγαλύτερης μυστικής οργάνωσης για την απελευθέρωση, την Φιλική  Εταιρεία.

Στη 2^η πολιορκία,  στο Μεσολόγγι, στις  3 Μάρτη του 1826 μπροστά στο φάσμα της πείνας και μετά από την άλωση του Αιτωλικού συνήλθαν οι καπεταναίοι στο καλύβι του Ν. Ζέρβα και ο Πύλιο Γούσης, φαμελίτης ο ίδιος, επειδή νόμισε ότι οι μη οικογενειάρχες ήθελαν να φύγουν τους φοβέρισε με τα παρακάτω λόγια:

«Πουθενά δεν πηγαίνομεν! Βουνόν (εις ύψος) να το κάμη απ’ έξω, εδώ θα πεθάνωμεν, και όποιου (του) βαστά ο κώλος ας κάμη αρχήν και βλέπει. Ανατολικόν εδώ δεν το κάμνομεν».

Ο Πύλιο Γούσης με τον βαθμό του αντιστρατήγου, σκοτώθηκε  πολεμώντας ηρωικά, αν και τραυματισμένος, στην έξοδο του Μεσολογγίου τη νύχτα τής 11ης προς 12η Απριλίου 1826. Στο Μεσολόγγι είχαν καταφύγει ύστερα από πολλές περιπλανήσεις κι αγώνες αρκετοί Σουλιώτες. Πριν από το θάνατό του είχε βοηθήσει στην αντίσταση των Μεσολογγιτών, κατά την πολύμηνη πολιορκία τους από τους Τούρκους.

Στον «κήπο των ηρώων», στο μνημείο των νεκρών είναι μεταξύ των φονευθέντων ηρώων της εξόδου και το όνομα του Πύλιου Γούση.

Οι Μεσολογγίτες καθόλου δεν έλαβαν υπ’ όψιν την κατασυκοφάντηση του Πύλιο Γούση από τον Περραιβό.

Οι «Πηλιογούσηδες» λοιπόν κατά την προσφιλή έκφραση, δεν είναι συνώνυμο των “Νενέκων”.

Αποκατάσταση λοιπόν του κλασικού προδότη, ενώ ήταν ήρωας στο Σούλι και στην Έξοσο του Μεσολογγίου από τις  κατηγορίες ενός μόνο ανθρώπου με μάλλον προσωπικό κίνητρο, το οποίον χρησιμοποίησαν ως «πηγή» οι νεότεροι ιστορικοί.