Ο όρος ψύχωση αναφέρεται σε μία κατηγορία διαταραχών με συγκεκριμένα συμπτώματα που επηρεάζουν την εγκεφαλική λειτουργία και οδηγούν σε απώλεια επαφής με την πραγματικότητα. Εμφανίζεται στην πρώιμη ενηλικίωση, στο 3% του πληθυσμού και χαρακτηρίζεται από αμβλύ συναίσθημα, παράξενες πεποιθήσεις, αποδιοργάνωση της σκέψης, ψευδαισθήσεις (οπτικές ή ακουστικές), υπερβολική ευφορία, καταναγκαστικές συμπεριφορές, παρανοϊκές ή ιδέες μεγαλείου.

Είναι επίσης κοινό, η ψύχωση να προκαλεί έκπτωση στις διαπροσωπικές, επαγγελματικές και κοινωνικές δεξιότητες του ατόμου ή σε μαθημένες συμπεριφορές όπως η καθαριότητα.

Η ψυχωτική σημειολογία παρουσιάζεται στη Διπολική διαταραχή, τη Σχιζοφρένεια, την κατάχρηση ή μετά από διακοπή ουσιών, εξαιτίας κρανιοεγκεφαλικής κάκωσης, εγκεφαλίτιδας ή όγκου. Το άτομο αισθάνεται ότι το παρακολουθούν ή το καταδιώκουν, του στέλνουν κρυμμένα μηνύματα μέσω της τηλεόρασης, διαβάζουν ή ελέγχουν τις σκέψεις και τις κινήσεις του. Δεν υπάρχει πάντα συναίσθηση της δυσλειτουργικής σκέψης και είναι κοινή η επιμονή σε ασυνήθιστες απόψεις.

Η έναρξη είναι σταδιακή ή αιφνίδια συνήθως μετά από έντονο στρες. Τα αίτια δεν είναι απολύτως ξεκάθαρα αλλά υπάρχει εμπλοκή γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων που αλληλεπιδρούν.

Το πρώτο ψυχωτικό επεισόδιο μπορεί να συμβεί σε μία ευάλωτη φάση, όπου το άτομο έχει απομακρυνθεί από την οικογένεια και είναι ανεξάρτητο.

Είναι σημαντικό να αναγνωρίζονται τα πρώιμα συμπτώματα αλλαγής στη συμπεριφορά που περιλαμβάνουν μειωμένη απόδοση στις σπουδές ή την εργασία, δυσκολία συγκέντρωσης, έμμονες σκέψεις ή ιδέες, μεταπτώσεις στη διάθεση, οξυθυμία, καχυποψία, ανησυχία, έλλειψη ενέργειας, κόπωση, απάθεια, κοινωνική απόσυρση, αυξημένη ενασχόληση με πνευματικά ή μεταφυσικά θέματα, διαταραχές στον ύπνο, λήθη, ασυνήθιστη ευαισθησία σε θορύβους ή το φως και παραμέληση προσωπικής υγιεινής.

Αν και αυτά αποτελούν μόνο ενδείξεις και θα μπορούσαν να αποτελούν μία παροδική αντίδραση σε στρες, αν υπάρχει επιδείνωση και διάρκεια πρέπει να αναζητηθεί βοήθεια.

Η αντιμετώπιση είναι κυρίως φαρμακευτική ενώ συστήνεται παράλληλα υποστηρικτική και οικογενειακή ψυχοθεραπεία. Τις περισσότερες φορές το άτομο δεν θα ζητήσει ή θα αρνηθεί την θεραπεία. Σε τέτοιες περιπτώσεις πρέπει η οικογένεια να επισκεφτεί έναν ειδικό προκειμένου να ενημερωθεί για τον τρόπο κινητοποίησης. Το άτομο μαθαίνει κοινωνικές δεξιότητες και το άμεσο περιβάλλον ενημερώνεται μέσω καθοδήγησης πώς να αποφεύγει συμπεριφορές ή τρόπους επικοινωνίας που αναζωπυρώνουν την ασθένεια του ατόμου.

Πολλοί μετά την ανάρρωση δεν εμφανίζουν ξανά ανάλογη συμπτωματολογία, αλλά ακόμη και σε περιπτώσεις που ακολουθούν και άλλα επεισόδια με την κατάλληλη στήριξη και παρεμβάσεις το άτομο έχει μία ποιοτική ζωή.