Τα “παράδοξα” της απογραφής πληθυσμού είναι πολλά και σηκώνουν περαιτέρω ανάλυση, ιδίως από τη στιγμή που υπάρχουν εκτιμήσεις για ταχεία συρρίκνωση του πληθυσμοί έως το 2050, που μπορεί να φτάσει διαβάσαμε μέχρι τα 8,3 εκατομμύρια στο απαισιόδοξο σενάριο και στα 10 εκατομμύρια πληθυσμού στο αισιόδοξο.

Είναι όμως στατικές οι εκτιμήσεις, αγνοώντας τη δυναμική που νομοτελειακά θα προκύψει κάποια στιγμή. Εννοούμε πως υπό τις κατάλληλες συνθήκες, το θετικό οικονομικό υπόβαθρο θα υπάρξει ένα “baby boom“, έστω περιορισμένο, μιας και πολλά ζευγάρια ανέβαλλαν μέσα στις πολλαπλές κρίσεις την απόκτηση παιδιού.

Αν οι γεννήσεις υπερκαλύπτουν τους θανάτους έστω οριακά για μια σειρά ετών είναι το πρώτο δείγμα ανάσχεσης της συρρίκνωσης του πληθυσμού. Όπως δείχνουν τα διαχρονικά στοιχεία θανάτων-γεννήσεων, ο ισοσκελισμός των ετών 1995-1996, έγινε ένα μοτίβο με τα χρόνια 2007-2010 οι γεννήσεις να υπερέχουν των θανάτων, κατάσταση που ανατράπηκε από το 2011 και μετά, κοίτα να δεις ήρθαν τα Μνημόνια, που τόσο καλό μας έκαναν, το λέει άλλωστε και ο Σόιμπλε που ξεπλένεται τακτικά στους 40 βαθμούς Κελσίου από το κυρίαρχο πολιτικο-δημοσιογραφικό κατεστημένο.

Στο θέμα μας όμως, ας μην παρεκτρέπουμε το άρθρο σε άλλες ατραπούς. Το δημογραφικό είναι ένα πολυσύνθετο θέμα, το οποίο δεν εξηγείται με όρους οικονομικού ντετερμινισμού. Δηλαδή δε σημαίνει πως άμα δοθούν οικονομικά κίνητρα στα ζευγάρια θα χρειαστούμε άλλα 44 μαιευτήρια για να καλύψουμε τις ανάγκες. Είναι βασικό το οικονομικό, αλλά δεν είναι πανάκεια.

Η απόκτηση παιδιού μπορεί να προσκρούει σε διαφορετική στάση για τη ζωή που έχουν πια οι Ελληνίδες, η μέρα με τη νύχτα σε σχέση με σαράντα χρόνια πριν.

Σε μεγάλο βαθμό, η απόκτηση τέκνου γίνεται μετά τα 30-35, 40 έτη καμιά φορά και έτσι μειώνονται οι πιθανότητες για δεύτερο ή τρίτο τέκνο. Τρίτεκνοι έγιναν στα χρόνια της κρίσης, μόνο άνθρωποι με λυμένο το οικονομικά, πέρα από μειονότητες με μεγάλη τεκνοποίηση όπως οι Ρομά, που κι αυτή εξηγείται πολιτισμικά, με τις μητέρες να αρχίζουν την αναπαραγωγή από πολύ νεαρή ηλικία. Οι αριθμοί τους όμως δεν επηρεάζουν θετικά το ισοζύγιο, ακριβώς γιατί πρόκειται για μειονότητες.

Τα παράδοξα της απογραφής

Τα στοιχεία τα έχετε δει, υπάρχουν όμως πολλά σημεία που είναι εντυπωσιακά. Ιδίως συγκριτικά.

Η ακμάζουσα Κρήτη με πρωτογενή, δευτερογενή και τριτογενή τομέα παραγωγής, έχει 30 χιλιάδες  λιγότερο πληθυσμό από το Δήμο Αθηναίων.

Το Νότιο Αιγαίο υπερτερεί των 4 νομών της Ηπείρου κατά 5 χιλιάδες.

Το Βόρειο Αιγαίο έχει λιγότερους από 200 χιλιάδες κατοίκους, ακριβώς 200 έχουν τα νησιά του Ιονίου.

Η Στερεά Ελλάδα και η Ανατολική Μακεδονία Θράκη έχουν τη μεγαλύτερη μείωση πληθυσμού, με 7,7% και 7,6% αντίστοιχα.

Η Δυτική Ελλάδα (3 νομοί) έχει 115 χιλιάδες περισσότερο πληθυσμό από την Πελοπόννησο ( 5 νομοί).

Στις Περιφέρειες, πρωταθλήτρια στη συρρίκνωση είναι η Δυτική Μακεδονία, με 10,1% απώλεια πληθυσμού, που μόλις και μετά βίας ξεπερνά τις 250Κ (255.056 για την ακρίβεια).

Το συμπέρασμα είναι πως οι πολιτικές και κυρίως η εφαρμογή τους για την περιφερειακή ανάπτυξη και συνοχή απέτυχαν παταγωδώς να συγκρατήσουν τον πληθυσμό και ιδίως τον οικονομικά ενεργό πληθυσμό, πολιτικές που στηρίζονται από τα ευρωπαϊκά Ταμεία πρωτίστως.

Για να το ξεκινήσουμε από τους Πρωτοβάθμιους ΟΤΑ, ένας Δήμος που κατά γενική ομολογία άλλαξε προς το καλύτερο ήταν ο Δήμος Περιστερίου, αλλά αυτό δεν τον εμπόδισε να καταγράψει μείωση πληθυσμού κατά 5,61%. Αντίθετα αύξηση έστω και οριακή κατέγραψαν τα “καλά” Βόρεια και Νότια Προάστια.

Οι πρόσφυγες μετανάστες και τα τρία παραμύθια

Παρότι χτίστηκαν πολιτικές καριέρες πάνω στον αφελληνισμό της χώρας, η πραγματικότητα είναι τελείως διαφορετική. Τα νούμερα των μεταναστών δεν είναι τέτοια που να επηρεάζουν το γενικό πληθυσμό, παρά τη μαζική συγκέντρωση τους σε πολλές γειτονιές των μεγάλων πόλεων, ιδίως της πρωτεύουσας. Η διαχείριση τους είναι μάλλον ένα τοπικό όπως στις παραμεθόριες περιοχές, παρά ένα εθνικό ζήτημα.

Οι αριθμοί αποτυπώνουν και τη μετανάστευση των μεταναστών της δεκαετίας του ΄90. Η Ελλάδα των ετών 2000-2010 δεν έχει καμία σχέση με τη σημερινή Ελλάδα. Οι ανάγκες για ανειδίκευτο προσωπικό αφορούν κυρίως τη γεωργία και καλύπτεται κυρίως από διακρατικές συμφωνίες για εποχικούς εργάτες.

Αντίστοιχα, οι ονειρώξεις για ενσωμάτωση αλλοδαπού πληθυσμού βρίσκονται επίσης στο πεδίο της φαντασίας. Οι πρόσφυγες ή/ και μετανάστες βρίσκονται στις περισσότερες περιπτώσεις περιστασιακά στη χώρα μας. Θέλουν να φύγουν να πάνε αλλού. Τα νούμερα το αποδεικνύουν. Όσο κι αν συγκυριακά λόγω πολέμων ή μαζικής οικονομικής μετανάστευσης το φαινόμενο γνωρίζει έξαρση, σε βάθος δεκαετίας η επίδραση τους στον πληθυσμό δεν είναι σημαντική.

Ενδεχομένως και οι ιδεολογικοί στόχοι για ενσωμάτωση των προσφύγων μεταναστών στο κίνημα για την ανατροπή του εγχώριου καπιταλισμού, να έχουν ένα θεματάκι, μας ξεπερνά όμως ως αφήγημα και δε θα το σχολιάσουμε.

Αντί επιλόγου

Προφανώς είναι σημαντικά τα συμπεράσματα της απογραφής, όλα όμως έχουν μια σχετική αξία. Κι αυτό διότι η απογραφή του 2021 είναι η πρώτη ψηφιακή, που σημαίνει πως δεν υπάρχουν πια διπλοεγγραφές και εικονικές καταχωρίσεις.

Ίσως δηλαδή δεν αγγίξαμε ποτέ τα 11 εκατομμύρια ως πληθυσμός το 2001. Μπορεί να έπαιξε δημιουργική απογραφή σε ένα βαθμό, κατά τη συνήθεια εκείνων των χρόνων.

Και προφανώς παρά την τρομερή αστυφιλία, δεν έμεναν ποτέ 5 εκατομμύρια στην Αθήνα, όπως και ποτέ δε ζούσε ο μισός πληθυσμός της χώρας στην Αττική.

Θα είχε όχι μόνο ενδιαφέρον, αλλά θα ήταν απολύτως σκόπιμο, η απογραφή να γίνεται κάθε 5 χρόνια για να επικαροποιούνται οι αριθμοί και οι πολιτικές που στηρίζονται σε αυτούς.

Κάθε 5 χρόνια ψηφιακή απογραφή είναι πλέον εφικτό να γίνεται. Και φρόνιμο.

Για να δούμε για παράδειγμα το 2026 πόσο αντίκτυπο θα έχουν οι πολιτικές brain gain, πόσο θα έχει ανατραπεί το brain drain, που κακά τα ψέματα είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα όσον αφορά τον πληθυσμό.

Αν ως δια μαγείας έλθουν πίσω μισό εκατομμύριο νέοι Έλληνες, εννοείται πως αλλάζουν όλοι οι δείκτες και όλες οι προοπτικές.