Το βιβλίο του Ούρι Μπαρ-Γιοσέφ (στο οποίο βασίστηκε η ταινία “the Angel” που υπάρχει στο Netflix) έχει ως κεντρικό πρόσωπο τον Άσραφ Μάρουαν, αυτόν που έδωσε στο Ισραήλ κρίσιμες πληροφορίες πριν από τον πόλεμο του Γιομ-Κιπούρ το 1973.

Η ιστορία πραγματεύεται την πολυτάραχη ζωή και δράση του υψηλόβαθμου Αιγύπτιου και γαμπρού του Νάσερ που κατασκόπευε υπέρ του Ισραήλ.

Ένα σημαντικό από ιστορικής άποψης καθώς και συναρπαστικό μυθιστόρημα με ανάγλυφη πλοκή, γίνεται μια ταινία που η κατασκοπευτική δράση ισορροπεί με τις εσωτερικές αντιφάσεις του ήρωα και τις περιπέτειες που βάζει τους γύρω του.

Το κρίσιμο ερώτημα είναι το εάν ο άντρας με την κωδική ονομασία «ο Άγγελος» υπήρξε στην πραγματικότητα διπλός πράκτορας, ή απλά μίσθαρνος σωτήρας του Ισραήλ.

Ο Άσραφ Μάρουαν περιγράφεται ως ένας άνθρωπος σύνθετος, περίπλοκος, με πολλές αναγνώσεις και μη προφανή κίνητρα: ικανός να γοητεύσει τους πάντες, έξυπνος και με μεγάλες φιλοδοξίες, ελίχθηκε με τόλμη και διορατικότητα στους διαδρόμους της εξουσίας της Αιγύπτου, υπό την ηγεσία τόσο του πεθερού Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ, όσο -το σπουδαιότερο και ανέλπιστο- και του Ανουάρ Σαντάτ, ευρισκόμενος παράλληλα και σε συνεννόηση με το Ισρταήλ.

Μέσω του τένις -μαθαίνουμε από το βιβλίο- θα γνωριστεί με την Μόνα, την κόρη του Νάσερ, την οποία παντρεύτηκε άμεσα, παρά τις έντονες αντιρρήσεις του πατέρα της. Ο Νάσερ πίστευε ακράδαντα πως ο γαμπρός του δεν παντρεύτηκε την κόρη του από έρωτα. Και ο πατέρας δύσκολα κάνει λάθος, αν και η ταινία δίνει τον ήρωα ως “άγιο” που δεν υποκύπτει στους πειρασμούς.

Ο Νάσερ πήρε τον Μάρουαν να εργαστεί στο γραφείο του υπό την προσεκτική επίβλεψη του ίδιου και του επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών. Εκτός από τα συναισθήματα απογοήτευσης και ταπείνωσης λόγω της δυσπιστίας του πεθερού του, ο Μάρουαν δεν εκτιμούσε καθόλου την αυστηρότητα και την παλαιομοδίτικη οπτική του Νάσερ, ιδίως στις διεθνείς σχέσεις της Αιγύπτου. Κολλημένος στη Σοβιετική Ένωση, δεν έβλεπε την προοπτική των ΗΠΑ, ως εναλλακτικής.

Νιώθοντας προσωπικά θιγμένος, πολιτικά απομονωμένος και οικονομικά περιορισμένος, ο Μάρουαν με τη γυναίκα του μετακόμισαν το 1968 στο Λονδίνο, μένοντας μακριά από τη βαριά σκιά του Νάσερ, αλλά και ζώντας κοσμοπολίτικα.

Ολόκληρο το βιβλίο (στην ταινία είναι πιο ασαφές) ο Μπαρ-Γιοσέφ διερευνά τις αιτίες για τις οποίες ο Μάρουαν προσέγγισε τη Μοσσάντ το 1970 στο Λονδίνο. Ποιο είναι το κίνητρο που ώθησε έναν από τους πιο καλά δικτυωμένους και επιτυχημένους άντρες της Αιγύπτου να θέλει να εργαστεί προς όφελος του μεγαλύτερου εχθρού της πατρίδας του;

Η ανάγκη για πολλά χρήματα προεκιμένου να χρηματοδοτηθεί ο τρόπος ζωής που επιζητούσε αλλά και το πάθος του τζόγου, το μπούλινγκ που βίωσε από τον πεθερό του, αλλά και ο ίδιος του ο ναρκισσισμός είναι οι τρεις κεντρικές αιτίες της στροφής του προς το Ισραήλ.

Ωστόσο, ο Μπαρ-Γιοσέφ υπογραμμίζει και κάτι ακόμη, γράφοντας: “Η εντυπωσιακή νίκη του Ισραήλ στον Πόλεμο των Έξι Ημερών ίσως να γύρισε κάποιο κουμπάκι μέσα στο μυαλό του. Δεν ήταν ο άνθρωπος που θα δεχόταν έτσι απλά την ταπείνωση της πατρίδας του.”

Ίσως όλα αυτά να είναι εκ των υστέρων δικαιολογίες για να καλύψουν τη δράση του, η οποία σίγουρα δεν “ξεπλύθηκε” από το τοπ αμφιλεγόμενο Νόμπελ Ειρήνης του 1978, που έλαβαν ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μεναχέμ Μπέγκιν (1913-1992) μαζί με τον πρόεδρο της Αιγύπτου Ανουάρ Σαντάτ (1918-1981).

Η Μοσσάντ τον προσέγγιζε πάντα με σκεπτικισμό ωστόσο θεωρούσε πως δεν ήταν διπλός πράκτορας.

Επιπρόσθετα η Υπηρεσία είχε ήδη λάβει από τον Μάρουαν τα στρατιωτικά σχέδια που προσέφερε ως πρώτη «προκαταβολή» για να δουλέψει μαζί της. Ίσως ήταν “τυρί”, πάντως οι Ισραηλινού θεώρησαν πως ήταν πολύτιμος για να μην τον αξιοποιήσουν

Η Μόνα και ο Μάρουαν επέστρεψαν τελικώς στην Αίγυπτο, όταν ο Νάσερ έμαθε πράγματα από την προσωπική ζωή του γαμπρού του και τα χρέη του από τον τζόγο.

Ο Μάρουαν ήταν σε κάθε περίπτωση μεγάλος παίκτης. Δε δίστασε να δουλέψει τόσο τον Αιγύπτιο Πρόεδρο, όσο και τη Μοσσάντ. Η ταινία τον εμφανίζει ως διπλό πράκτορα, από τον οποίο όμως το όφελος των Ισραηλινών υπήρξε τεράστιο, κάτι που του το αναγνώρισαν και μετά.

Τελείως διαφορετικού τύπου κατάσκοπος από τον Eli Cohen the Spy που είναι εθνικός ήρωας στο Ισραήλ και είναι χωρίς αμφιβολία ο πιο σημαντικός πράκτορας στην ιστορία της Μοσάντ.

Ο γαμπρός του Νάσερ είναι ο κλασικός τύπος που έχει τη δική του ατζέντα να υπηρετήσει και εννοείται πως αμείβεται αδρά για τις υπηρεσίες του.

Είτε το βιβλίο επιλέξει κανείς είτε την ταινία, είναι μια ιστορία που αξίζει τον κόπο να γνωρίσετε, μια αφήγηση που ξεφεύγει από την κλασική πλοκή κατασκοπευτικών διηγήσεων.