Το Νοέμβριο του 1916 η Ελλάδα βρίσκεται για ακόμη μία φορά βαθιά, κάθετα διχασμένη, αλλά και πολιτικά διαιρεμένη: το κράτος των Αθηνών με επικεφαλής το βασιλιά Κωνσταντίνο από τη μια και το κράτος της Εθνικής Αμύνης στη Θεσσαλονίκη με επικεφαλής τον Ελευθέριο Βενιζέλο.

Αιτία η στάση ουδετερότητας της χώρας κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (τότε τον έλεγαν “Μεγάλο Πόλεμο”), η οποία οδήγησε σε στρατιωτική αντιπαράθεση μεταξύ της Ελληνικής Κυβέρνησης και των Αγγλογαλλικών δυνάμεων.

Στις 18 Νοεμβρίου, λαμβάνει χώρα η απόβαση των συμμαχικών στρατευμάτων στο Φάληρο και ακολουθούν συγκρούσεις με τον ελληνικό στρατό. Ο Βενιζέλος ακολουθούσε πολιτική συμπαράταξης με την Αντάντ εναντίον των Κεντρικών Δυνάμεων, ενώ ο βασιλιάς Κωνσταντίνος πολιτική ουδετερότητας, που σαφώς ευνοούσε τη Γερμανία και την Αυστροουγγαρία.

Οι δυνάμεις των συμμάχων, που ήταν στο πλευρό του Βενιζέλο, στις 3 Νοεμβρίου αξιώνουν την παράδοση τεράστιων ποσοτήτων πολεμικού υλικού από την κυβέρνηση των Αθηνών.

Παρά την αρχική συμφωνία που επετεύχθη, μετά από τέσσερις μέρες το αίτημά τους απορρίπτεται, όταν στρατιωτικοί παράγοντες με την υποστήριξη 20.000 επίστρατων πείθουν τον Κωνσταντίνο να την παραβιάσει, με το επιχείρημα ότι η απαίτηση ήταν  επέμβαση στα εσωτερικά της χώρας. Η απάντηση δεν άργησε να έρθει.

Ο συμμαχικός στόλος με επικεφαλής τον ναύαρχο Φουρνιέ αποβιβάζεται στις 18 Νοεμβρίου στο Φάληρο. Περίπου 3.000 Γάλλοι και Βρετανοί κατευθύνονται στην Αθήνα όπου βρίσκεται μεγάλος αριθμός επίστρατων ενόπλων. Ακολουθούν συγκρούσεις σύμμαχων με τον ελληνικό στρατό ενώ η πόλη δέχεται τα μαζικά πυρά του συμμαχικού στόλου.

Το ίδιο κιόλας βράδυ, ο Κωνσταντίνος έρχεται σε συμφωνία με τους πρεσβευτές της Αντάντ και ο βομβαρδισμός σταματά.

Ο απολογισμός εκείνης της βραδιάς ήταν δεκάδες νεκροί και τραυματίες που προέρχονταν και από τις δύο πλευρές. Σκοτώθηκαν ή τραυματίσθηκαν 194 ξένοι και 82 Έλληνες. Ο Φουρνέ απέσυρε τους άνδρες του, για να καθυποταχθεί η “αυθάδης” Νότια Ελλάδα αργότερα.

Τις επόμενες μέρες οι συμμαχικές δυνάμεις αποσύρονται ενώ οι «βενιζελικοί» δέχονται επιθέσεις από τους υποστηρικτές του βασιλιά. Ακολουθούν λεηλασίες σε καταστήματα, σπίτια και καταστροφές σε εγκαταστάσεις εφημερίδων.

Πρόκειται για ένα επεισόδιο μάλλον εντελώς ξεχασμένο σήμερα, ακόμα και από την πλειονότητα της δυτικοτραφούς διανόησης.

Οι γενικές ιστορίες των Ελλήνων του 20ού αιώνα σαφώς και το υποβαθμίζουν. Ο λόγος είναι πρώτον ότι η ιστορία των “Νοεμβριανών” γράφτηκε  από τους βενιζελικούς νικητές,  αλλά και το γεγονός ότι ο Εμφύλιος μεταξύ Δεξιάς και Αριστεράς τη δεκαετία του 1940 “καπέλωσε” κάθε προηγούμενο “ενδοαστικό” διχασμό.

Οι επίστρατοι κέρδισαν τη μάχη των Αθηνών, αλλά έχασαν τον πόλεμο. Το πατριωτικό φρόνημα που τους διακατείχε έναντι των ξένων εισβολέων όμως, ουδείς το αμφισβητεί.

Στις 25 Νοεμβρίου, η προσωρινή κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης ( γνωστή και ως «Τριανδρία») κηρύσσει με ειδικό διάγγελμα έκπτωτο το βασιλιά Κωνσταντίνο. Παράλληλα, ως απάντηση στα γεγονότα τις 18ης Νοεμβρίου οι δυνάμεις της Αντάντ επιβάλλουν γενικό αποκλεισμό που παραλύει την αγορά. Το ρητό «ελιά, ελιά και Κώτσο βασιλιά», έλκει την καταγωγή του από αυτόν τον αποκλεισμό.

Μετά από αυτά τα γεγονότα, οι σύμμαχοι αποφάσισαν να απομακρύνουν τον Βασιλιά Κωσταντίνο από την εξουσία, σφίγγοντας τον ναυτικό κλοιό γύρω από τις περιοχές που υποστήριζαν τον βασιλιά, ο οποίος τελικά παραιτήθηκε του αξιώματός του στις 15 Ιουνίου 1917.

Η χώρα τελικά συμμετείχε νικηφόρα στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο στο πλευρό των συμμάχων.

Η είσοδος των Ελλήνων στον πόλεμο υπήρξε καταλυτική και για αυτό επιδιώχθηκε με κάθε τίμημα από τους Αγγλογάλλους, καθώς δημιούργησε σαφές αριθμητικό πλεονέκτημα στο Μακεδονικό μέτωπο, με αποτέλεσμα οι σύμμαχοι,  με την καταλυτική βοήθεια των ελληνικών δυνάμεων που μπήκαν κυριολεκτικά μέσα στη φωτιά του πολέμου, να απομακρύνουν τελικά τις Γερμανοβουλγαρικές δυνάμεις από τα Βαλκάνια.