Η Μύρτιδα, είναι πλέον το πιο διάσημο, αρχαίο θύμα επιδημίας. Όλα ξεκίνησαν με τις ανασκαφές για την δημιουργία του Μετρό στην περιοχή του Κεραμεικού.

Οι αρχαιολόγοι εντοπίζουν τη συνέχεια του νεκροταφείου του Κεραμεικού, όπου θάφτηκαν ο Περικλής, ο Κλεισθένης και ο Θρασύβουλος. Οι ανασκαφές φέρνουν στο φως δεκάδες τάφους. Ένας από αυτούς υπήρξε ομαδικό,ς με 150 σωρούς Αθηναίων.

Οι ανασκαφείς καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για ομαδική ταφή θυμάτων από μια αιφνίδια αιτία, πιθανώς μια επιδημία. Η αταξία του ενταφιασμού και η χρονολόγηση των λίγων κτερισμάτων οδηγούν στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για τον λοιμό που κτύπησε την πόλη των Αθηνών το καλοκαίρι του δεύτερου έτους του Πελοποννησιακού πολέμου, δηλαδή το 430 π.Χ.

Τότε λοιπόν, χωρίς την παρέμβαση της σύγχρονης ιατρικής, με τα φάρμακα και κυρίως με τα εμβόλια, οι πανδημίες έσβηναν “φυσικά”, έχοντας κάνει τη μεγαλύτερη δυνατή ζημιά σε ανθρώπινες ζωές.

Αυτό το ανασκαφικό εύρημα, που ήρθε στο φως κατά τα έτη 1994-1995 υπό την εποπτεία της αρχαιολόγου κ. Ε. Μπαζιωτοπούλου-Βαλαβάνη: «Φαίνεται πως το παιδί αυτό υπήρξε ένα απλό, ανώνυμο παιδί, που γεννήθηκε γύρω στα 440 π.Χ. πρόλαβε να αντικρύσει τον Παρθενώνα που μόλις είχε τελειώσει αλλά έζησε και την αρχή του πολέμου. Ήταν ένα κορίτσι που έτρεχε ανέμελο και ξυπόλητο μαζί με τα άλλα παιδιά στους χωμάτινους στενούς δρόμους της πόλης. Μπορεί και να ήταν και μικρή δούλη. Το εντεκάχρονο κορίτσι υπήρξε ένα από τα χιλιάδες ανώνυμα θύματα του φοβερού λοιμού, που έπληξε την Αθήνα στις αρχές του Πελοποννησιακού πολέμου. Το πτώμα της πετάχτηκε βιαστικά μέσα στον λάκκο που άνοιξε η πόλη για να θάψει κάποιους από τους νεκρούς, που κείτονταν στους δρόμους. Δεν του πρόσφεραν ιδιαίτερη προσοχή, δεν του πρόσφεραν κανονική ταφή, δεν το συνόδεψαν με τα παιχνίδια του ή άλλα ωραία κτερίσματα».

Όλα αυτά τα δεδομένα επιβεβαιώνουν με τον πιο εύγλωττο τρόπο τη συγκλονιστική περιγραφή στο δεύτερο βιβλίο της Ιστορίας του Θουκυδίδη, που και ο ίδιος είχε νοσήσει από το λοιμό.

“[2.52.] Τους Αθηναίους πίεσε ακόμη περισσότερο από την υπάρχουσα ταλαιπωρία, το γεγονός ότι συγκεντρώθηκε στο άστυ ο πληθυσμός από την ύπαιθρο και περισσότερο πιέστηκαν οι ίδιοι οι πρόσφυγες. Διότι λόγω της έλλειψης οικιών αναγκάζονταν να ζουν μέσα σε παραπήγματα πνιγηρά λόγω του καλοκαιριού και πέθαιναν χωρίς να μπορούν να τηρηθούν οι ευπρέπειες. Και πεθαίνοντας οι νεκροί ρίχνονταν ο ένας επάνω στον άλλον και ημιθανείς σέρνονταν μες στους δρόμους και γύρω από όλες τις κρήνες λόγω της δίψας για νερό. Και τα ιερά, όπου είχαν κατασκηνώσει, ήταν γεμάτα νεκρούς οι οποίοι πέθαιναν εκεί μέσα. Γιατί, επειδή οι άνθρωποι πιέστηκαν υπερβολικά από τη συμφορά, μη γνωρίζοντας τι θα απογίνουν, έδειξαν αδιαφορία και για τα ιερά και τα όσια. Όλα τα έθιμα που εφάρμοζαν προηγουμένως για τις ταφές καταπατήθηκαν και τους έθαβαν όπως μπορούσε ο καθένας. Και πολλοί προσέφευγαν σε επαίσχυντους τρόπους ταφής ελλείψει των απαιτούμενων, αφού ήδη είχαν πεθάνει πολλοί από τις οικογένειές τους. Κάποιοι απέθεταν πρώτοι το δικό τους νεκρό σε ξένη πυρά και την άναβαν προλαβαίνοντας εκείνους που την είχαν στήσει, και άλλοι, ενώ ήδη καιγόταν κάποιος νεκρός, έριχναν επάνω εκείνον που μετέφεραν και έφευγαν.”

Πάντως στην Αθήνα του 2021, η συζήτηση για την αποτελεσματικότητα και την επικινδυνότητα των εμβολίων συνεχίζεται αμείωτη και τα ποσοστά εμβολιασμένων ανάμεσα ακόμη και στους υγειονομικούς απέχουν από κάθε προσδοκία, αλλά και λογική…