Το ζήτημα του τελικού -ν είναι ένα κλασικό πρόβλημα της ελληνικής γλώσσας με γλωσσολόγους, δασκάλους, ανθρώπους των γραμμάτων να καταθέτουν  συχνά εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις σε διάφορες χρονικές στιγμές τ ως προς τη διατήρηση ή την αποφυγή τού ν από άρθρα, αντωνυμίες κ.λπ. στο γραπτό ή τον προφορικό λόγο.

Η κλασική Νεοελληνική Γραμματική (Αναπροσαρμογή της Μικρής Νεοελληνικής Γραμματικής του Μανόλη Τριανταφυλλίδη, Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων, 1985), με την οποία εκπαιδεύτηκαν γενιές επί γενεών Ελληνίδων & Ελλήνων, αναφέρει επί του προκειμένου τα εξής:

“Σε μερικές λέξεις άλλοτε φυλάγεται το τελικό τους ν και άλλοτε χάνεται. Οι λέξεις αυτές είναι το άρθρο τον, την, το αριθμητικό και αόριστο άρθρο έναν, η προσωπική αντωνυμία του τρίτου προσώπου αυτήν, την και τα άκλιτα δεν, μην.

Π.χ.: τον άνθρωπο, το θρόνο, τον καιρό, το δάσκαλο, την πόλη, τη χώρα, δεν έχω, δε φοβούμαι, μην τρως, μη βιάζεσαι.

Κρατούν το τελικό ν, όταν η ακόλουθη λέξη αρχίζει από φωνήεν ή από σύμφωνο στιγμιαίο (κ, π, τ, μπ, ντ, γκ, τσ, τζ) ή διπλό (ξ, ψ).

Π.χ.: τον αέρα, έναν καιρό, είδα έναν ξένο, μην ακούτε, δεν μπορώ, τον τόπο, δεν είδα, μην περάσεις, την ντροπή, την πρόφτασα, αυτήν ήθελα.

Χάνουν το τελικό ν, όταν η ακόλουθη λέξη αρχίζει από σύμφωνο εξακολουθητικό (γ, β, δ, χ, φ, θ, μ, ν, λ, ρ, σ, ζ).

Π.χ.: το γέρο, τη χαρά, τη μητέρα, τη ζωγραφίζει, τη βρύση, το φόβο, τη νίκη, αυτή θέλω, δε γράφω, τη φοβήθηκα, μη ρωτάς, μη δέχεσαι, ένα λαό, μη σταματάς.

Το τελικό ν φυλάγεται πάντοτε στο άρθρο των, στην προσωπική αντωνυμία του τρίτου προσώπου αυτόν, τον, καθώς και στο τροπικό επίρρημα σαν.

Π.χ.: των φίλων μου, των συμμαθητών μου, αυτόν θέλω, τον βλέπω, φώναξέ τον, σαν θάλασσα, σαν βαρύ είναι.”

Από τη Γραμματική Νέας Ελληνικής Γλώσσας για τις τρεις τάξεις του Γυμνασίου των Σωφρόνη Χατζησαββίδη και Αθανασίας Χατζησαββίδου (Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων, 2009) αντιγράφουμε τα εξής αναφορικά με το τελικό -ν:

Το τελικό ν της αιτιατικής ενικού του θηλυκού γένους του οριστικού άρθρου (τη[ν]/στη[ν]) και της προσωπικής αντωνυμίας (αυτή[ν], τη[ν]), καθώς και το τελικό ν των αρνητικών επιρρημάτων δε(ν) και μη(ν), διατηρείται στο γραπτό λόγο, μόνο όταν η επόμενη λέξη αρχίζει από φωνήεν ή από ένα από τα παρακάτω: κ, π, τ, γκ, μπ, ντ, τσ, τζ, ξ, ψ.

Π.χ.: «Μίλησε με την κόρη του», «Παρακολουθούσε με προσοχή τη ροή του νερού», «Αν και ήρθε αργά, τη δέχτηκαν με χαρά», «Όταν μιλούσε η Θάλεια, δεν την άκουγε κανένας».

Το τελικό ν της αιτιατικής ενικού του αρσενικού γένους του οριστικού και του αόριστου άρθρου (τον/στον, έναν), καθώς και της προσωπικής αντωνυμίας (αυτόν, τον), διατηρείται στο γραπτό λόγο πάντοτε, στον προφορικό όμως λόγο προφέρεται συνήθως μόνο στις περιπτώσεις που ακολουθούν φωνήεντα ή τα: κ, π, τ, γκ, μπ, ντ, τσ, τζ, ξ, ψ.

Π.χ.: «Ο Σωτήρης χθες πήγε βόλτα με έναν συμμαθητή του στον ζωολογικό κήπο», «Αυτόν τον άνθρωπο δεν τον συνάντησε ποτέ».

Εξάλλου, οι καθηγητές Χρήστος Κλαίρης και Γεώργιος Μπαμπινιώτης τάσσονται υπέρ της άποψης (Γραμματική της Νέας Ελληνικής, Δομολειτουργική – Επικοινωνιακή, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2005) ότι η διατήρηση τού ν της κατάληξης της αιτιατικής των αρσενικών άρθρων (τον, έναν) στη γραφή παρουσιάζει δύο σημαντικά πλεονεκτήματα: αφενός αποφεύγει τη σύγχυση μεταξύ αρσενικού και ουδέτερου άρθρου κατά την ανάγνωση και αφετέρου απλουστεύει τους κανόνες της ορθογραφίας και, επομένως, την εκμάθησή της από τα παιδιά.

Υπάρχουν πολλές ακόμη απόψεις σοβαρών γλωσσολόγων για την ενδεδειγμένη χρήση του τελικού -ν. Αξιοσημείωτο είναι, επίσης, το γεγονός ότι τα σύγχρονα μέσα μαζικής ενημέρωσης σε όλες τις εκφάνσεις τους, ιδίως στην έντυπη και την ηλεκτρονική μορφή τους (εφημερίδες, περιοδικά ,σάιτ), παρουσιάζουν μια εντυπωσιακή ποικιλομορφία στη χρήση του τελικού -ν, που ξεκινά από την απλή εφαρμογή του κλασικού κανόνα του Τριανταφυλλίδη και φθάνει έως τη γενικευμένη διατήρηση του τελικού -ν. Άλλωστε είναι ένα γράμμα που δίνει έμφαση (στηνννν) και έκταση στον προφορικό λόγο, δίνοντας την ευκαιρία στον ομιλητή να “τραβήξει” το γράμμα και να πάει παρακάτω με το πάσο του.

Πέραν της απλοποίησης των κανόνων, η γλώσσα είναι ένας ζωντανός οργανισμός που εξελίσσεται, δεν είναι μια στατική κατάσταση.

Το τελικό “ν” κάνει πιο αρμονική τη γλώσσα. Σαφώς και πρέπει να τηρείται ο κλασικός κανόνας, αλλά είναι και πολλές οι άλλες περιπτώσεις που εξακολουθεί να είναι εύηχο, ακόμη κι αν πρέπει να φύγει λόγω του κλασικού κανόνα.

Η αλήθεια είναι πως η απάλειψη του τελικού ν κάνει κακόηχη την ελληνική. Το φόβο VS τον φόβο. Ποιο ακούγεται καλύτερα;

Οπότε το κρατάμε όχι κατά το δοκούν , τουλάχιστον ως προς τον κλασικό κανόνα, αλλά και περαιτέρω για το διαχωρισμό του αρσενικού και ουδέτερου άρθρου.

Από εκεί και πέρα η γενικευμένη χρήση του τελικού “ν” μας βάζει σε μπελάδες αλλά το σαν κρατά παντού και πάντα το ν.

Άλλωστε δεν μπορούμε να σταματήσουμε την εξέλιξη της γλώσσας.

Πολλές φορές οι κανόνες έρχονται να περιγράψουν τη(ν) γενικευμένη χρήση των ομιλούντων την ελληνική, η οποία πολλές φορές αντανακλά και μια αισθητική του λόγου, διαφορετική από εποχή σε εποχή.

(Δείτε και άλλες γλωσσικές διαμάχες)