Όσοι Τούρκοι απεγκλωβίστηκαν από τα Δερβενάκια και τη σφαγή που υπέστησαν, χτυπήθηκαν και καταδιώχθηκαν από τον Νικηταρά και τον Νικήτα Φλέσσα στη μάχη του Αγιονορίου (27-28/7/1822.).

Στα τέλη Οκτωβρίου ή Νοεμβρίου 1822, ο Δράμαλης πέθανε από τη λύπη του ή κατά άλλες πηγές από τύφο. Οι άνδρες του, με ορμητήριο την Κόρινθο, επανειλημμένα τροφοδότησαν το Ναύπλιο και, μετά την πτώση του τελευταίου, όσοι απέμειναν από τις αρρώστιες και τις κακουχίες, έφυγαν προς Πάτρα αφήνοντας φρουρά 500 στρατιωτών στον Ακροκόρινθο.

Η μάχη στα Μαύρα Λιθάρια Κορινθίας – Η καταστροφή των υπολειμμάτων της στρατιάς του Δράμαλη

Διεξάγεται στα Μαύρα Λιθάρια Κορινθίας η περίφημη ομώνυμη μάχη μεταξύ Ελλήνων υπό τους οπλαρχηγούς Γεραρή, Ζαΐμη και Πετμεζά και Τούρκων με στρατό 3.500 ατόμων υπό το Ντελή Αχμέτ από την μεγάλη στρατιά του Δράμαλη. Θα διασωθούν μόνο 600 Τούρκοι, φεύγοντας προς την Πάτρα.

Μετά την ήττα του Δράμαλη στα Δερβενάκια τα λείψανα της στρατιάς του, είχαν καταφύγει στην Κόρινθο. Αρχικά, το μεγάλο στρατιωτικό σώμα δεν είχε πρόβλημα επισιτισμού, γιατί εφοδιαζόταν τα χρειώδη από διάφορα πλοία που έφθαναν από την Πάτρα. Αφότου, όμως, πέντε υδραίικα καράβια απέκλεισαν το λιμάνι της Κορίνθου, το πρόβλημα των επτά χιλιάδων στρατιωτών οξύνθηκε.

Κοντά σ’ αυτό, μεγάλωνε ο εκνευρισμός και η αγωνία τους, βλέποντας  να αποκλείονται από κάθε δυνατότητα βοήθειας. Έτσι, οι πολιορκούμενοι πήραν την απόφαση απελπισίας να πολεμήσουν για την απελευθέρωσή τους εξερχόμενοι από την πόλη. Μετά τον θάνατο του Δράμαλη, ο στρατηγός Ντελή Αχμέτ τον  Ιανουάριο του 1823, βγήκε από την Κόρινθο ηγούμενος «των εναπολειφθέντων Τούρκων επέκεινα των επτά χιλιάδων» και κατευθύνθηκε προς τη θέση Ζαχολίτικα ( Δερβένι) με σκοπό να φτάσει στην Πάτρα.

Στο μεταξύ, οι Πετμεζαίοι βρίσκονταν σε διένεξη με τους προκρίτους της Αχαΐας, που κατηγορούσαν τους οπλαρχηγούς ότι εξαιτίας των καταχρήσεών τους, ο λαός υπέφερε. Ωστόσο, το πνεύμα της εποχής ήταν με το μέρος των οπλαρχηγών, οπότε οι πρόκριτοι, βλέποντας να χάνουν την επιρροή τους, επέλεξαν, προκειμένου να λύσουν τις διαφορές τους με τους στρατιωτικούς, τον πιο ακραίο τρόπο, δηλαδή τα όπλα. Εναντίον του Νικολάου Πετμεζά και των ανδρών του, που βρίσκονταν στη θέση Χασιά στις Κλουτσίνες, εξεστράτευσαν οι Ανδρέας Ζαΐμης, Χαραλάμπης, Φωτήλας, Θεοχαρόπουλος κ.α. με χίλιους άνδρες.

Τότε οι αντιμαχόμενοι Έλληνες έμαθαν την έξοδο του στρατεύματος του Δράμαλη από την Κόρινθο, όπου ήταν εγκλωβισμένο και τώρα προχωρούσε κατά μήκος του Κορινθιακού προς το Δερβένι . Όταν αυτό μαθεύτηκε στο στρατόπεδο των προυχόντων, το πατριωτικό φιλότιμο νίκησε τις μικρόψυχες διαφωνίες και ο Ζαΐμης ξεκίνησε να αποκλείσει τους Τούρκους στέλνοντας μήνυμα συμφιλίωσης προς τους οπλαρχηγούς εν όψει του κοινού εχθρού. Το μήνυμα αυτό προς τους Πετμεζαίους έχει ως εξής: «Συμπατριώται! Οι εκ Κορίνθου εχθροί διαβαίνουν δια τας Πάτρας και ήδη διανυκτερεύουν εις τα Ζαχολίτικα. Ημείς ταύτην την στιγμήν κινούμεθα κατ’ αυτών παραδίδοντες εις την παντοτεινήν λήθην τα μεταξύ μας. Φρονούμεν, ότι και υμείς έχετε τα αυτά αισθήματα με ημάς υπέρ της πατρίδος. Σας περιμένομεν λοιπόν εις την Ακράταν προτού εξημερώση, δια να πολεμήσωμεν τους κοινούς εχθρούς της πατρίδος. Και αφού καταστρέψωμεν αυτούς, εάν έχετε όρεξιν, ξεμπερδεύομεν έπειτα και τα μεταξύ μας»

Οι Πετμεζαίοι συναίνεσαν στην πρόταση του Ζαΐμη και όλοι μαζί έσπευσαν να πολεμήσουν τον εχθρό στην Ακράτα. Στο μεταξύ ο Παναγιωτάκης Γεραρής που συμμετείχε στη μάχη των Δερβενακίων παίρνει εντολή από τον πρωτομάστορα της νίκης Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, να επιστρέψει στη Ζάχολη για να πιάσει τα στενά του Δερβενίου και των Μαύρων Λιθαριών , μαζί με τον Γεωργάκη Χελιώτη για να ανακόψουν την πορεία του Δράμαλη προς την Πάτρα.

Τότε αυτοί κατέβηκαν από τη Μονή του Προφήτη Ηλία Ζάχολης και έπιασαν τη φυσική οχυρή θέση στα Μαύρα Λιθάρια με σκοπό να χτυπήσουν τους Τούρκους.
Ο καπετάν Γεραρής, είχε φροντίσει να βάλει ομάδες – παρατηρητές με διμοιρίτες τους Κορδούλη και τον Κουτρούλη στα υψώματα της Εκτενής , στη Λυγιά , στις Ψωροσπηλιές, πάνω από το Δερβένι και φυσικά στα Μαυραλιθάρια όπου και τα ταμπούρια του καπετάνιου.

Εκεί οι ομάδες είχαν την αποστολή να βλέπουν αν έρχονται Τούρκοι και να ειδοποιούν τους Ζαχολίτες που δούλευαν στα πεδινά , καθώς ήταν η εποχή του ελαιομαζώματος.
Οι πρώτοι πυροβολισμοί της τελικής καταστροφής της στρατιάς του Δράμαλη έπεσαν στον Άγιο Σπυρίδωνα στη Λυγιά. Ακολούθησαν συμπλοκές κατά μήκος της παραλίας στη Ροδιά και στο Δερβένι. Οι Τούρκοι επιχείρησαν να σπάσουν τον ελληνικό κλοιό αλλά δίχως αποτέλεσμα, γι’ αυτό αναγκάστηκαν να οχυρωθούν στην παραλία. Στα Μαύρα Λιθάρια ο Καπετάν Γεραρής είχε ταμπουρωθεί με οπλισμένους άνδρες και κατοίκους με τσεκούρια, μαχαίρια και ότι άλλο εύρισκαν και στη σκληρή μάχη που ακολούθησε νίκησε τους Τούρκους.

Στη στενωπό των Μαυρολιθαρίων και στη πεδινή έκταση της Ακράτας διεξήχθη η περίφημη ομώνυμη μάχη μεταξύ Ελλήνων υπό τους οπλαρχηγούς Παναγιωτάκη Γεραρή (προτομή κάτω), Ζαΐμη και Πετμεζά, με το στρατό του Δράμαλη υπό τον Ντελή Αχμέτ από την μεγάλη στρατιά.

 

Πολλοί από τούς Έλληνες ήταν οπλισμένοι μόνο με γεωργικά εργαλεία, όπως ο Μεταξάς από τη Ζάχολη (Ευρωστίνη) που σκότωσε έναν τούρκο με ένα κλαδευτήρι.
Στη μάχη τραυματίστηκαν 27 Ζαχολίτες,  μεταξύ αυτών σοβαρά ο Παναγιωτάκης Γεραρής, και έπεσαν ηρωικός μαχόμενοι εννέα (9), ο  Γεώργιος Πασιόπουλος ή Γκέκος, ο Κωνσταντίνος Μαραγκός (Αναστασόπουλος), ο Βασίλης Πανταζόπουλος, ο Γιαννάκος Ευσταθιάδης, ο Κωνσταντίνος Τσοκανάς, ο Αναγνώστης Βαλμάς και τρεις άλλοι των οποίων τα ονόματα δεν διασώθηκαν . Οι νεκροί της μάχης ετάφησαν στον Άγιο Γεώργιο της Ζάχολης και στους τάφους των ανωνύμων φυτεύτηκαν επτά κυπαρίσσια.

Κατά την μάχη των Μαυρολιθαρίων διακρίθηκαν οι Παναγιώτης Αναστασόπουλος, Χρήστος Κορδούλης, Παναγιώτης Κουτρούλης, Δημήτριος Μανωλόπουλος, Μήτρος Χίνος, Παναγιώτης Χίνος, Ανδρέας Γεωργαλάς, Αγγελής Παπαγγγελόπουλος, Γιωργάκης Μανωλόπουλος, Α Μεταξάς κ,α. 

Αποτέλεσμα της μάχης στα Μαύρα Λιθάρια ήταν από την μεγάλη στρατιά του Δράμαλη, που σκόρπισε τον πανικό στο πέρασμά της και έκανε την Κυβέρνηση να καταφύγει στα πλοία ανοικτά του Ναυπλίου,  μόλις 600 εξαθλιωμένοι από την πολιορκία Τούρκοι κατάφεραν να γλιτώσουν κυνηγημένοι προς την Πάτρα. Οι Τούρκοι βρήκαν αναπάντεχα έναν τρόπο διαφυγής, όταν στις 10 Φεβρουαρίου φάνηκαν έξι τουρκικά πλοία στα οποία έσπευσαν να επιβιβασθούν καταδιωκόμενοι από τους Έλληνες. Πολλοί κατόρθωσαν να διασωθούν, ανάμεσά τους και ο Δελή Αχμέτ. Πολλοί όμως σκοτώθηκαν από τους Έλληνες, ενώ άλλοι πιάστηκαν αιχμάλωτοι .

Διαβάστε επίσης:

Για τον sniper του Αγώνα

Για το Μανιάκι (μια άλλη εκδοχή)

Για την τελευταία μάχη της Επανάστασης

Για το αρχοντόπουλο που σκοτώθηκε μια μέρα μετά τον Καραϊσκάκη

Για τον Αμερικανό Σαμουήλ Χάου αλλά και τον γιατρό που είδε νεκρούς τον Καραϊσκάκη, τον Μπάιρον και τον Καποδίστρια

Τον κορυφαίο προδότη

αλλά και για τον “προδότη” που έπεσε ηρωικά στο Μεσολόγγι